Oktober 2019
De Belgische stroomnetbeheerder Elia bestudeert de mogelijkheid om een tweede stuk van het Duitse elektriciteitsnet te kopen. Na eerder de overname van 50Hertz staat nu ook de Duitse tak van Tennet te koop.
Bijna tien jaar nadat Elia ELI3,81% een zeer lucratieve deal heeft gesloten voor de overname van de Oost-Duitse stroomnetbeheerder 50Hertz dient zich een kans aan om ook in het centrum van Duitsland het stroomnet in te lijven.
De Nederlandse netbeheerder Tennet bezit in Duitsland hoogspanningskabels die zich uitstrekken van Kiel in het noorden tot het meest zuidelijke puntje van Beieren. Maar het Nederlandse staatsbedrijf kan het forse investeringstempo in Duitsland niet volgen. De Nederlandse regering bekijkt daarom verschillende opties, waaronder een beursgang, het aantrekken van een partner of de verkoop van de Duitse activiteiten.
Aftastende gesprekken
De beursgenoteerde Belgische netbeheerder Elia kijkt met veel interesse naar Tennet in Duitsland. Volgens verschillende betrokkenen zit het dossier nog in de prille fase, maar is een team samengesteld om een mogelijke deal te bekijken.
Dat hoeft geen volledige overname te zijn. Elia kan bijvoorbeeld ook een minderheidsparticipatie nemen in de Duitse tak van Tennet. Er lopen aftastende gesprekken en de directie van Elia heeft de opdracht gekregen de raad van bestuur regelmatig te briefen over de vorderingen.
Elia heeft al langer de ambitie te evolueren van een Belgisch bedrijf in handen van de gemeenten naar een internationale groep met een sleutelrol in de uitbouw van een Europees elektriciteitsnet. CEO Chris Peeters zei in april nog tijdens een chatsessie met de lezers van De Tijd dat hij zijn ogen openhoudt voor overnamekansen en dat hij daarbij geen enkel Europees land uitsluit.
Elia kan met de Tennet-activiteiten een voet tussen de deur krijgen in het grootste net van Duitsland, gelegen naast dat van 50Hertz. Het biedt de mogelijkheid investeringen op elkaar af te stemmen en de expertise te bundelen die beide bedrijven hebben in het aansluiten van de windparken in de Oostzee.
Energiewende
Met de Energiewende, de Duitse omslag van kolen- en kernenergie naar groene stroom, zijn de komende jaren enorme investeringen nodig in de versterking van het Duitse elektriciteitsnet. Grote ‘stroomsnelwegen’ moeten gebouwd worden om de stroom van de zonne- en windparken in het noorden van het land te transporteren naar de industrie en de grote verbruikscentra in het zuiden. De vier hoogspanningsnetbeheerders in Duitsland samen plannen daarvoor de komende tien jaar 61 miljard euro aan investeringen.
Voor de Nederlanders liggen die investeringen moeilijk. Ze belandden negen jaar geleden in Duitsland door de sectorgenoot Transpower over te nemen voor 885 miljoen euro. De Nederlandse staat pompte sindsdien miljarden in het Duitse net, maar het komende decennium zou Tennet in Duitsland nog eens 23 miljard euro investeringen nodig hebben. De Nederlandse regering ziet het niet zitten Tennet daarvoor extra kapitaal toe te stoppen.
De Nederlandse minister van Financiën Wopke Hoekstra (CDA) liet onlangs in een brief aan de Kamer weten dat de regering het financieel risico over de Duitse activiteiten van Tennet wil verlagen. Een scenario is de ‘(deel)verkoop aan een private partij’.
Verborgen gebreken
Elia krijgt zo een zeldzame kans om de Duitse voetafdruk te vergroten. ‘Maar uitbreiden om uit te breiden is niet onze bedoeling’, benadrukt een betrokkene. ‘We zullen het budgettaire plaatje moeten bekijken en ook afwegen of het strategisch een interessante toevoeging is aan onze bestaande activiteiten.’
Ook Elia-buur Amprion zoekt kapitaal
Behalve Tennet zou ook de West-Duitse netbeheerder Amprion bekijken of de instap van een nieuwe investeerder kan helpen om de toekomstige investeringen te dragen. Het bedrijf, waarin de Duitse energiegroep RWE de grootste aandeelhouder is, plant 9,3 miljard euro aan investeringen tegen 2028.
Volgens het persagentschap Reuters moet Amprion daarvoor in korte tijd op zoek naar 2 miljard euro extra kapitaal. Voor zover we weten, zijn er nog geen gesprekken met Elia.
Het Amprion-net grenst aan het Belgische Elia-net en beide bedrijven bouwen samen de Allegro-verbinding, de eerste hoogspanningskabel om stroom uit te wisselen tussen België en Duitsland.
Daarbij klinkt enige reserve. Met het Oost-Duitse 50Hertz haalde Elia een relatief jong en modern net binnen dat hoofdzakelijk gebouwd werd na de Duitse eenmaking en uitbreidingskansen voor de windparken op zee heeft.
Bij de Duitse poot van Tennet is het een ander verhaal, zegt iemand anders met kennis van het dossier. ‘De infrastructuur is er veel ouder, met dus ook meer mankementen en onderhoudskosten. Elia moet er tijdens het koopproces goed op letten dat er geen verborgen gebreken zijn.’
Chinezen
In Den Haag zien ze het liefst dat Tennet een geheel blijft waarin de Duitse staat of een andere Duitse speler een minderheidsbelang neemt. Het zou de financieringslast voor de Nederlandse overheid verlichten, maar tegelijk een extra garantie bieden dat de Duitse overheid de rendabiliteit van Tennet in Duitsland niet al te hard onder druk zet.
De Duitse regering lijkt vooralsnog niet echt happig zelf honderden miljoenen op tafel te leggen. Elia zou dan - mogelijk in een partnerschap met de Duitse overheid - weleens de uitweg kunnen bieden. Elia staat op goede voet met de Duitse regering, zeker nadat het hielp de Chinese investeerder State Grid buiten te houden bij 50Hertz.
De Belgische netbeheerder trok vorig jaar zijn belang in 50Hertz op van 60 naar 80 procent en de Duitse staatsbank KfW kwam aan boord als minderheidsaandeelhouder. Het leverde Elia veel krediet op in Duitse regeringskringen. ‘Tennet is een staatsbedrijf en een mogelijke deal zal uiteindelijk onder ministers geregeld worden’, zegt een betrokkene. ‘Het vertrouwen dat Elia heeft opgebouwd bij de Duitse regering kan weleens een belangrijke troef worden.’
Kapitaal tanken
Als beursgenoteerd bedrijf heeft Elia nog een belangrijk voordeel. Terwijl de Nederlandse overheid het moeilijk verkocht krijgt dat ze de komende tien jaar tot 6,75 miljard euro extra kapitaal moet toestoppen aan Tennet, heeft Elia op de beurs vlot toegang tot extra middelen.
In juni nog haalde Elia met gemak 435 miljoen euro kapitaal op en sindsdien koerste het aandeel nog eens 16 procent hoger. Het geeft de nodige speelruimte als straks extra geld nodig is om de verdere expansie te financieren.
Elia is bezig zijn structuur aan te passen en klaar te maken voor toekomstige overnames. Tegen het einde van het jaar komt er een duidelijke opsplitsing tussen de Belgische en de buitenlandse activiteiten. Die herstructurering moet vermijden dat subsidies bestemd voor het Belgische net naar Duitsland vloeien en omgekeerd. Het maakt het gemakkelijker om naast 50Hertz nog andere overnames te doen en uit te groeien tot de grote internationale netbeheerder die Elia wil zijn in Europa.