Waarom greep Shell mis bij de verkoop van Eneco?
'Shell moet een groener bedrijf worden? Nou hier zijn we.'
Halverwege januari 2019 heeft Maarten Wetselaar, directeur Integrated Gas & New Energies bij Shell, er alle vertrouwen in. Het olie- en gasbedrijf ging, samen met pensioenfonds PGGM, een bod uitbrengen op Eneco. Zelfs nog voordat het energiebedrijf officieel te koop staat. 'Eneco staat bijna model voor wat wij met onze hernieuwbare energiedivisie willen bereiken', aldus Wetselaar.
Veel volgers van Eneco vonden die aankondiging een slimme zet. Eneco haalt weliswaar een fors deel van zijn omzet uit de handel in gas, het bedrijf profileert zich als kampioen duurzaamheid. Het heeft, eerder dan de meeste energiemaatschappijen, geïnvesteerd in energie uit wind en zon. En Eneco heeft een geolied marketingapparaat.
Achteraf was het bod van Shell vrij kansloos
Het bedrijf met een hoofdkantoor in Rotterdam was in handen van 44 gemeentes. Verkoop van zo'n 'groen bedrijf' aan een 'fossiele reus' zou in de gemeenteraden mogelijk leiden tot polemische discussies. Zelfverklaarde fans zetten in allerijl een crowdfunding op om Eneco te kopen en vooral níet in handen van Shell te laten komen.
Dat was een onhaalbare publiciteitsstunt gezien de miljarden die Eneco moest opleveren, maar tekende wel het sentiment. Door vroegtijdig naar buiten te treden, maakte Shell een duidelijk gebaar. En streed het met open vizier.
Achteraf was het bod van Shell vrij kansloos.
Personeelsvreugde
Op maandag 25 november werd Eneco gekocht door Mitsubishi en Chubu - overigens tot grote vreugde van het personeel, dat stond te juichen in Eneco World, de witte kantoorkolos aan de rand van Capelle aan den IJssel. De Japanse bedrijven boden €4,1 mrd. Inclusief schuld betalen ze €4,3 mrd voor Eneco.
Het bod van Shell is niet openbaar, maar naar verluidt lag dat dichter bij €3 mrd dan €4 mrd. Shell bood honderden miljoenen minder.
Kon Shell niet meer betalen? Dat lijkt onwaarschijnlijk voor een bedrijf dat eind vorig jaar $26,7 mrd aan 'contanten en en direct opeisbare kasmiddelen' op de balans had staan. In 2018 bedroeg de vrije kasstroom $39 mrd. Een paar honderd miljoen euro is veel geld, maar voor Shell is dat alleszins overkomelijk.
Een Nederlandse bankier die windparken financiert, becijfert dat de IRR van een windpark op zee momenteel tussen de 6% tot 8% schommelt
Wat was het dan? Het bleef bij een verklaring van Wetselaar, nauwelijks drie kwartier nadat bekend was dat Mitsubishi de biedingsstrijd had gewonnen. 'We geloven dat we samen met PGGM een competitief bod hebben neergelegd voor Eneco', aldus een 'teleurgestelde' Wetselaar.
De ambitie om de elektriciteitsbusiness verder te laten groeien blijft staan: Shell wil jaarlijks $1 mrd tot $2 mrd investeren in haar New Energies business.
Rendementseisen
Blijft de vraag waarom Shell dan honderden miljoenen minder bood dan Mitsubishi. Heeft Shell simpelweg de concurrentie onderschat? 'Shell heeft zich misrekend', klinkt het in de markt.
Het bedrijf zelf wil niets zeggen over het uitgebrachte bod. Maar iedereen weet: Shell hanteert strakke rendementseisen. Bij overnames stuurt Shell onder meer op de internal rate of return (IRR) - de facto het verwachte rendement op een investering. Van olie- en gasprojecten is de IRR gemiddeld 15%, schreef Shell Australië begin 2017 in een verklaring.
Curieus was de betrokkenheid van Rabobank
Een Nederlandse bankier die windparken financiert, becijfert dat de IRR van een windpark op zee momenteel tussen de 6% tot 8% schommelt. Nu omvat Eneco beduidend veel meer dan offshore windparken, maar het is evident dat de Rotterdamse energiemaatschappij minder hoge rendementen oplevert dan een olieproject.
Maarten Wetselaar eist voor hernieuwbare energie rendementen van 8% tot 12%, zei hij deze zomer op de beleggersdag van Shell. 'Dat hebben we al vaak gezegd.' Al voegde hij daar aan toe: 'Noord-West Europa is voor ons een interessante kernmarkt.'
Drie bieders
Uiteindelijk waren er drie bieders. Shell en PGGM hadden zich als enigen publiekelijk gemeld. Mitsubishi was een naam die al in een vroeg stadium klonk in de wandelgangen. Curieus was de betrokkenheid van Rabobank.
Ze besloten om door te gaan met de Japanners, die in Amsterdam een appartement huurden en in stilte maanden hadden gewerkt aan hun bod
Die bank meldde op 18 juli, via een bericht in het AD, plotseling dat het samenwerkte met KKR, een investeerder. Rabo motiveerde verder niet — en ook niet achteraf — waarom het voor een bank logisch zou zijn een energiebedrijf te kopen. Een woordvoerder benadrukte alleen de coöperatieve structuur van Rabo zou passen bij Eneco.
Op maandag 4 november moesten de bindende biedingen binnen zijn. Woensdag 13 november schreef De Telegraaf dat de strijd om Eneco een duel was tussen Shell en PGGM en anderzijds KKR en Rabo. Zelfs Shell-topman Ben van Beurden was ermee bezig, meldde het dagblad. De suggestie was duidelijk: als de topman van een van 's werelds grootste bedrijven zich persoonlijk bemoeit met de transactie, zou het wel goed komen.