Nieuws/Binnenland
Het beste van De Telegraaf
Weg met ’vee-onderzoek’
Urinetest kan pijnlijk prostaatonderzoek overbodig maken
Door René Steenhorst
Updated 4 min geleden
44 min geleden in BINNENLAND
Urologen willen het immense aantal biopsieën bij het vermoeden van prostaatkanker sterk uitdunnen. In 25 Nederlandse ziekenhuizen wordt daarom nu standaard een urinetest ingezet, die bij de helft van de mannen met prostaatklachten zo’n dikwijls pijnlijke ’weefselprik’ overbodig maakt.
Daarmee lijkt sprake van een kentering in de patiëntonvriendelijke diagnostiek bij prostaatkanker. De sinds kort beschikbare test, die patiënten identificeert met een hoog risico op agressieve prostaatkanker, blijkt in de praktijk vaak snel af te rekenen met een verdenking. Van het nemen van een prostaatbiopt kan dan ook worden afgezien.
Urologen die de patiëntvriendelijke biomarker-test gebruiken, verwachten dat hun overvolle wachtkamers nu mogelijk wat leger worden. „Minder volle wachtkamers op urologie is inderdaad wenselijk”, erkent de Apeldoornse uroloog Michiel Arnolds van de Gelre ziekenhuizen.
Onnodig
Met 20.000 biopten per jaar in Nederland om deze vorm van kanker vast te stellen, zijn de poliklinieken voor urologie overal afgeladen. Veel biopten (stukjes prostaatweefsel aangeprikt voor nader pathologisch onderzoek), vinden evenwel onnodig plaats. Er blijkt dan niets of althans niets verontrustends aan de hand, zeggen behandelaars. Bijvoorbeeld een vergrote prostaat of een makkelijk te behandelen ontsteking.
Uroloog Arnolds: „In ons ziekenhuis zien wij wekelijks tientallen patiënten met een verhoogd PSA-gehalte: een eiwit-waarde (Prostaat Specifiek Antigeen) die ons vertelt of er iets mis is met de prostaat. Deze mannen zijn door hun huisarts naar ons verwezen voor een biopsie, vanwege een verhoogd PSA. We passen de test standaard toe bij een PSA tussen 3 en 10. De patiënten met een PSA boven de 10 krijgen bij ons een mri-scan en alsnog biopten.”
Van een groep van 138 mannen die zich recent meldde in het Ziekenhuis St Jansdal in Harderwijk bleek twee derde, na inzet van de SelectMDx-prostaatkankertest, weer naar huis te kunnen. Deze mannen kregen de mededeling dat zij een ’zeer laag risico’ op prostaatkanker hadden, ook al was hun PSA-waarde enigszins verhoogd. „Er bleek bij de meeste van deze mannen gelukkig geen ingrijpende prostaatbiopsie nodig”, zegt St Jansdal-uroloog Astrid Minnee. De test is door haar ziekenhuis nu ingelijfd als onderzoekmethode bij mannen met een ingestuurd PSA-gehalte van beneden 10.
PapaPrint
Amerikaans onderzoek, onlangs gepubliceerd in het medische vaktijdschrift Urology Practice, bevestigt dat de test (die ook al naam maakt als de PapaPrint) een flinke invloed heeft op het al dan niet maken van een biopsie. Eerder dit jaar werd bovendien bekend dat landelijke invoering van de test een besparing kan halen van 30 miljoen euro per EU-lid per jaar.
De urinetest is uitgedacht en doorontwikkeld in Nederland, op de campus van de Universiteit van Nijmegen. Volgens de uitvinders kan deze zogeheten biomarker-test ’goed en kwaad’ onderscheiden. Hoogleraar Experimentele Urologie bij het Radboudumc, Jack Schalken, bedacht het principe van de test, die nu zijn derde versie beleeft.
„Ik heb de bestaande methode van de biopsie altijd gezien als een vorm van veterinair onderzoek: niet echt prettig voor de man. En ’PSA’ kortte ik dan ook altijd af als Prostaat Stress Antigeen. Een heel gedoe, ’je zal daar maar liggen als man’, heb ik me altijd voor ogen gehouden toen ik in het laboratorium met deze test bezig was.”