..en dan vallen er ook nog een of meer atoombommen..
CPB: jaren van economische middelmaat voor de boeg
Na jaren van economische groei is de afdaling aanstaande, dat voorspelt het Centraal Planbureau (CPB). Vanaf 2022 wacht Nederland een periode van grauwe economische middelmaat.
Joost De Vries 18 november 2019, 10:35
Winkelend publiek in de Amsterdamse Kalverstraat. ©ANP
De economische groei zakt naar een schamele 1,1 procent, de koopkracht daalt naar nul; want hoger loon valt weg tegen hogere zorg- en pensioenpremies en hogere belastingen, de werkloosheid loopt op en de overheid gaat weer meer uitgeven dan er binnenkomt. De jaren 2022 tot 2025, zoals geschetst in de laatste prognoses van het CPB, lezen als een weersvoorspelling voor een heel lange grijze dag: bewolkt, geen zon, lokaal een bui.
De MLT klinkt in afgekorte vorm als een variant op een populair broodje, maar deze Middellangetermijnverkenning kreeg het kabinet-Rutte III waarschijnlijk liever niet opgediend. Het CPB, ‘s lands wegwijzer in de economische toekomst, voorspelt dat na jaren van groei de economische piek is bereikt en de afdaling aanstaande. Vanaf 2022, het jaar na de volgende Kamerverkiezingen, wacht een periode van grauwe economische middelmaat waarin de net verworven loonstijging onder werkenden weer verdampt door stijgende levenskosten. Als de ploeg van Rutte zich komend jaar door stikstof- en pfascrisis weet te worstelen, dienen zich richting de verkiezingen nieuwe zorgen aan.
Tussen 2014 en 2017 groeide de economie nog met gemiddeld ruim 2 procent per jaar. Tot 2021 zakt dat gemiddelde naar 1,8 procent, om daarna verder te dalen naar 1,1 procent. De overheid beleeft momenteel financieel gouden jaren met een begrotingsoverschot: elk jaar komen miljarden meer binnen dan er wordt uitgegeven. Maar die luxepositie is van korte duur. In 2022 moet de overheid weer schulden maken om aan alle verplichtingen te kunnen voldoen. De belangrijkste reden? ‘In de zorg komt alles samen’, stelt het CPB.
Zorgkosten
De babyboomgeneratie bereikt de komende jaren de levensfase waarin steeds meer een beroep op zorg wordt gedaan. Voor het eerst krimpt de omvang van de bevolking tussen de 15 en 74 jaar. Ondanks pogingen van opeenvolgende kabinetten om de zorgkosten te beteugelen, wordt de zorg alleen maar duurder. De overheid betaalde in 2017 68 miljard aan zorg, in 2025 is de rekening 100 miljard euro.
Tegen die tijd zijn 135 duizend mensen extra nodig in de zorg. Het is de vraag of die mensen te vinden zijn. De krapte is momenteel enorm, al neemt de werkloosheid straks weer licht toe, volgens de rekenmeesters. Cru genoeg is dat goed nieuws voor de zorg. ‘De zorgsector absorbeert de toename van het arbeidsaanbod’, schrijft het CPB.
De matige inflatie – de economische motor waaraan de Europese Centrale Bank al jaren een slinger probeert te geven met miljardeninjecties en lage rentes – blijft matig. Het is een vooruitzicht dat voor de hele Europese Unie geldt. De MLT kent, vanwege het middellangetermijngehalte, de nodige voorbehouden, namelijk ‘internationale en nationale onzekerheden en risico's’. Het enige dat het CPB echt zeker weet is dat Nederland verder vergrijst. Hoe internationaal de economie zich ontwikkelt is ‘ongewis’ (vul in: Brexit, handelsoorlog, wereldwijde politieke onrust).