Maak de weg vrij voor emissieloze bouw: ‘Verbied vuile bouwmachines vanaf 2025’
De investeringen in elektrisch materieel stijgen nauwelijks. Dat signaleert de Stichting Klimaatvriendelijk Aanbesteden en Ondernemen (SKAO). “Opmerkelijk”, vindt directeur Gijs Termeer. Een interview over de meest vervuilende bouwbedrijven van Nederland en verstrekkende maatregelen.
Nieuws
duurzaamheiduitgelichtstikstofmaterieelGWWduurzaamheidaanbestedingenaanbesteden
Eerste publicatie 06:00Laatst gewijzigd 1 jun 2021
Shell moet van de rechter maatregelen treffen om de milieuvervuiling sneller tegen te gaan. Wie zijn de grootste vervuilers onder de bouwers?
“Dat is lastig om te zeggen. Onze gecertificeerde deelnemers (CO2-prestatieladder) vullen de lijst ook anoniem in. Daarnaast, hoe meet je dat? Ben je als bedrijf met 5000 medewerkers meer vervuilend dan een bedrijf met 50 medewerkers die met oude machines draait? Je kunt het per fte bekijken, of per euro omzet. Op basis van onze informatie zou je een ranking kunnen maken, maar die zal vrij weinig zeggen. Als je bij wijze van spreken asfalt inkoopt, heb je een lage CO2-footprint, maar zie je dat wel in de keten terug, Een partij met een eigen asfaltcentrale scoort daarentegen een hogere footprint. Als een groot baggerbedrijf een megaproject voor de kust binnenhaalt in een bepaald jaar schiet de footprint ook omhoog. Het wordt al snel appels met peren vergelijken.”
Geen ranking dus, wat laten jullie wel zien?
“Wij kunnen ontwikkelingen in de sector signaleren. Zo zien we dat de bouw enorm investeert in elektrische auto’s en busjes. Echter, de groei van elektrisch materieel neemt niet toe. Dat vinden wij opmerkelijk, omdat de stikstofcrisis de sector juist in die richting duwt. Met Rijkswaterstaat ontwikkelen we ook een zero emissie routekaart. Dus ook wat dat betreft is het opvallend dat die groei stagneert.”
Waar heeft dat mee te maken?
“De oorzaak heeft deels te maken met vraag en aanbod. Als opdrachtgevers niet om elektrisch materieel vragen of dat belonen, dan gaat de bouwer daar ook niet harder voor lopen en blijft de prijs hoog. Niet alleen Rijkswaterstaat, maar ook gemeenten, provincies en waterschappen zouden emissieloos bouwen moeten eisen. Alles rondom de stikstofcrisis zorgt voor opmerkelijke situaties. Los van het feit dat projecten stil komen te vallen, moet er gewoon een vraag naar elektrische kranen en machines ontstaan. Belangrijk is wel dat je daar in stapjes naartoe werkt. Je kunt niet van bouwers verwachten dat ze in een keer al hun materieel vervangen.”
Hoe doe je dat?
“Dat is een samenspel van gunningscriteria en wetgeving. Ik ben een groot voorstander van het aanpakken van fijnstof, CO2 en stikstof, maar ik ga me niet mengen in het debat met boeren, het verkeer en bouwers. Maar we moeten wel aanpakken. Emissieloos moet, maar kan niet morgen al. Je kunt wel zeggen: vanaf 2025 kun je niet meer met je oude machines op het werk komen aanzetten, net zoals milieuzones in de stad. Je weet dat je met je oude bus Utrecht centrum niet meer in komt.”
Een verbod op oud materieel in 2025!
“Zorg voor duidelijkheid, noem een jaartal. Je kunt ook beginnen met het niet meer toestaan van bepaalde dieselmachines. In de richting naar zo’n mijlpaal toe beloon je de partijen die het al eerder doen. Rijkswaterstaat, ProRail en andere opdrachtgevers kunnen daar al mee beginnen. Beloon de hybride kraan.”
Kun je emissieloos materieel al opnemen in aanbestedingen?
“Absoluut. Waterschap Hollands Noorderkwartier is daar al mee begonnen zonder ingewikkelde mki’s. Ze belonen gww-bedrijven die stage 4 of 5 graafmachines inhuren of inzetten. Super simpel. Bij de Lekdijk leggen ze ambitie nog veel hoger.”
CE Delft trok in Cobouw in twijfel of duurzaam aanbesteden de bouw wel duurzamer maakt. U niet?
“Ik ben ervan overtuigd dat de overheid in bepaalde markten veel macht heeft. De gww-sector is er daar een van. Publieke opdrachtgevers bepalen daarin uiteindelijk de snelheid van de transitie. Dat kunnen ze doen door duurzaam in te kopen. De publieke opdrachtgevers beheersen 95 procent van de markt. Je kunt zeggen: het glas is halfleeg, maar ik denk dat we in Nederland best ver zijn met duurzaam inkopen. Internationaal gezien lopen wij daarmee op kop.”
De afgelopen tien jaar is het fundament gelegd. Wanneer gaan we daar echt iets van merken?
“Tien jaar geleden mocht ik de CO2-Prestatieladder uitleggen bij BAM. Het kwam bij Prorail vandaan. CO2-emissies registreren op project kan niet, zei iedereen. Inmiddels weten veel bouwers hoeveel CO2 ze besparen op een bepaald project. Daar begint het mee. Als je niet weet hoeveel CO2 er vrijkomt bij de aanleg van 1 kilometer asfalt dan kom je niet verder. Ja, het gaat te langzaam, begrijp me niet verkeerd, maar ik denk dat allerlei zaken ook weer door zo’n uitspraak van Shell in een stroomversnelling komen. In kwartaal drie willen we de routekaart emissieloos bouwen ook presenteren. Dan komt er duidelijkheid en perspectief.”
Dus de minister moet zeggen: we gaan emissieloos bouwen verplichten in 2025?
“De sector moet zelf ook aan de slag. Bouwbedrijven hebben een bredere verantwoordelijkheid dan wegen aanhouden en onderhouden. Maar in een absoluut opdrachtgevergedreven markt is het wel u vraagt, wij draaien. Als jij een smerige weg wilt, krijg je een smerige weg. Als je een duurzame weg wilt, krijg je die, maar dan moet je wel helpen met subsidies en opkoopregelingen van oude machines. En je moet voorkomen dat kleine aannemers lijden onder te snelle wetgeving.”
Minister, maak de weg vrij voor een emissieloze bouw?
“Precies.”
SKAO onderzoekt sinds 2016 de maatregelen die bouwers treffen om klimaatvriendelijker te worden. Jaarlijks vullen ongeveer duizend bouwbedrijven, gemeenten en ministeries die gecertificeerd zijn voor de CO2-Prestatieladder de maatregelenlijst in.