Privacy opgeven in ruil voor extra levensjaren? Saoedi’s bouwen ’de stad van de toekomst’
Door RALPH DEKKERS
3 min geleden
in BUITENLAND
The Line in Saoedi-Arabië is de eerste stad die bijna volledig zal worden aangestuurd door kunstmatige intelligentie. Dat biedt voordelen, maar het is tegelijk de droom van elke dictator.
Je privacy opgeven in ruil voor extra levensjaren? Een duivels dilemma, maar het kan straks in The Line, de futuristische stad die Saoedi-Arabië momenteel uit de woestijngrond stampt.
De gezondheidszorg zal daar, net als bijna alle andere aspecten van het leven, gedomineerd worden door kunstmatige intelligentie. Denk aan een monitor in je arm die onder meer de glucose in je bloed meet. „Dan krijg je steeds een aangepast dieet- en fitnessplan opgesteld”, zegt dr. Oz Hassan, verbonden aan de universiteit van Warwick. „Is er iets mis, dan word je automatisch naar de dokter verwezen.” De bazen van The Line schatten dat de inwoners mede daardoor gemiddeld tien jaar langer zullen leven.
Daar staat wel iets tegenover: de bevolking zal altijd en overal worden gevolgd met camera’s, microfoons en sensoren, grotendeels aangeleverd door China. Via gezichtsherkenning en de tracering van mobiele telefoons kan de Saoedische regering in de toekomst ook precies weten met wie je in contact bent geweest.
Zo’n gigantische berg data van miljoenen inwoners kon in het verleden niet worden verwerkt, maar met het gebruik van kunstmatige intelligentie is dat straks relatief eenvoudig te doen.
Hassan: „Met als resultaat een staatscontrole zoals we die niet eerder in de geschiedenis hebben gezien. We staan aan het begin van een technologische verschuiving waarvan totalitaire regimes het meest zullen profiteren.”
Kroonprins
The Line is het geesteskind van Mohammed bin Salman, de almachtige kroonprins van Saoedi-Arabië. „Ik wil mijn piramides bouwen”, zou de omstreden leider kort na zijn aantreden hebben verkondigd. Het wordt uiteindelijk een smalle, verticale stad midden in de woestijn, bestaande uit twee parallelle gebouwen van 170 kilometer lang en 500 meter hoog. Een wondere wereld waar zelfs Chriet Titulaer niet met zijn verstand bij zou kunnen, met hologrammen als leraren en kunstwolken die regen produceren om gewassen te laten groeien. Groente en fruit worden vervolgens door robotten geoogst en volledig automatisch naar kantines gedistribueerd waar De Mens ze kan verorberen.
Het klinkt als een sciencefictionfilm en dat is ook precies waar MBS zijn inspiratie vandaan haalt. Om The Line vorm te geven huurde hij designers van Hollywoodfilms als The Dark Knight en I Am Legend in. „Er zijn vaker plannen geweest gebaseerd op futuristische films en boeken, maar die werden nooit gerealiseerd”, zegt Eli Keller, architect, historicus en promovendus aan de gerenommeerde Massachusetts Institute of Technology. „Dit is de eerste keer dat ze echt met de bouw zijn begonnen”, stelt Keller, die het project omschrijft als een kruising tussen Black Mirror en Blade Runner. Saoedi-Arabië ziet het zelf als een blauwdruk voor hoe de komende 150 jaar overal ter wereld ’slimme steden’ zullen worden gebouwd.
Anouk Geenen, promovenda aan de Universiteit Twente, noemt The Line een ’smart city on steroids.’ Er zijn volgens haar veel voordelen van een door data gedreven stad. Het verkeer kan beter worden geregeld, het afval tijdig opgehaald en energie bespaard. „Het grootste probleem is de privacy. Er is geen anonimiteit meer”, aldus Geenen. „Dat is met name zorgwekkend in een niet-democratische omgeving.”
Een stad als Barcelona maakt alle data openbaar, terwijl er in Nederland wordt gesproken om het beheer van de informatie bij de burger neer te leggen, die vervolgens zelf kan besluiten wat hij wel of niet vrijgeeft. „De bevolking moet erbij betrokken worden”, stelt Geenen. De kans dat dat in Saoedi-Arabië gebeurt, is miniem. In Europa en de Verenigde Staten is er ook wetgeving die de burger beschermt tegen staatstoezicht. Oz Hassan: „In Saoedi-Arabië kan de regering alle data inzien op grond van nationale veiligheid. En dat is een héél breed begrip.”
Paradepaardje
The Line vormt het paradepaardje van Neom, dat uit meerdere grootschalige bouwprojecten bestaat. Het eerst deel moet over zeven jaar klaar zijn. Een hele opgave. Volgens Keller zijn de plannen technologisch haalbaar, maar wordt bij de bouw aan alles gedacht behalve aan de 9 miljoen mensen die er straks moeten gaan wonen. „Een stad kan niet worden ontwikkeld achter de tekentafel, maar moet zelfstandig groeien. De inwoners moeten zich ermee kunnen identificeren.” De vraag is of dat kan in een op het oog post-apocalyptische stad zonder geschiedenis en afgesloten van de rest van de wereld. Keller houdt zijn hart vast. „Het is een dunne scheidslijn tussen utopie en dystopie.”
Duivels compromis
Geenen is ook kritisch: „Je dreigt te verliezen wat een stad uiteindelijk is: de mensen die er wonen. Zij moeten niet gezien worden als datapunten, maar als individuen met wensen en behoeften. Data en technologie zijn een deel van de oplossing, niet dé oplossing.” Hassan spreekt bij The Line van een duivels compromis tussen overheid en burger: „Je kunt extra lang leven in een hypermoderne stad, maar dan moet je wel je vrijheid opgeven. Want het Saoedische regime is het maar om één ding te doen: overleven.”
De drie experts zijn het over één ding volmondig eens: zij zouden er zelf voor geen goud willen wonen.