Publicatiedatum: 6-8-2005
Bij ING hebben de Chinese muren oren
GERBEN VAN DER MAREL
Het rommelt bij ING. De bankverzekeraar wordt nu ook nog meegezogen in een offensief van justitie in de bankenwereld.
AMSTERDAM - Financiële instellingen zijn wettelijk verplicht om zogeheten 'Chinese muren' te bouwen. Maar bij bankverzekeraar ING blijken ze niet waterdicht.
Bij 'Chinese muren' gaat het om de scheiding tussen verschillende afdelingen van financiële instellingen, zoals afdelingen die beleggers adviseren en de afdelingen die bedrijven begeleiden met de uitgifte van effecten. Koersgevoelige informatie bij de ene afdeling dient niet te lekken naar een andere.
Toezichthouders en advocaten maken zich zorgen over de werking van Chinese muren bij financiële instellingen. Een praktijkvoorbeeld is ING waar in 2004 met voorkennis is gehandeld voorafgaand aan een eigen obligatie-uitgifte.
ING meldde het incident in december aan de AFM. De toezichthouder heeft de zaak na onderzoek onlangs overgedragen aan Justitie, zo zeggen verschillende bronnen. De AFM en het OM reageren niet. ING zegt nog niet geïnformeerd te zijn. De bank bevestigt wel een eerder bericht dat twintig mensen zijn berispt van wie drie 'zwaar'.
Wat is er gebeurd? In het voorjaar van 2004 bereidde de ene afdeling van ING in het geheim de uitgifte van de derde 'eeuwigdurende obligatie' van ING voor. Vermogensbeheerders aan de andere kant van de muur, de afdeling die cliënten adviseert over aan- of verkopen van effecten, wisten van tevoren over de uitgifte.
Minstens twintig vermogensbeheerders zijn klanten gaan bellen. Vooral voor beleggers die op dat moment in bezit waren van stukken van een eerdere vergelijkbare obligatie (de Perpetual II) konden hier hun voordeel mee doen. ING stelt dat bij zestig transacties met een totaal handelsvolume van euro 5 mln voor 49 verschillende klanten tegen de regels in is gehandeld met koersgevoelige informatie.
Een ING-woordvoerder zei in mei dat de AFM geen grond zou hebben gevonden voor 'formele maatregelen'. Dat blijkt onjuist, nu een aangifte is beland bij het OM.
In de aangifte zou het gaan om 'tussen de vijf en tien medewerkers die met voorkennis gehandeld hebben, zowel voor klanten als privé', zo zegt een betrokkene. Hoe hoog de geboekte winsten zijn is onbekend. De zaak is voor de AFM ernstig genoeg voor eventuele strafvervolging. Nieuw is dat medewerkers mogelijk ook zelf ongeoorloofde transacties hebben gedaan, ondanks strenge regels en Chinese muren tussen afdelingen.
'Vooral de grote financiële instellingen als ABN Amro en ING hebben de laatste jaren veel energie gestoken in Chinese muren', zegt directeur Bart Peters van het Nederlands Compliance Instituut dat trainingen verzorgt bij banken.
Toch gaat het nog lang niet altijd goed. Koersgevoelige informatie lekt niet alleen bij ING soms toch van de ene kant naar de andere kant van de muur. 'Banken hebben vaak de afdeling emissies op de ene verdieping van het gebouw en de afdeling vermogensbeheerders op een andere. Maar ze ontmoeten elkaar bij de lunch in de kantine. Dan wordt ook over transacties gepraat. Met regels alleen kom je er niet. De kunst is om het bewustzijn van medewerkers te verhogen.'
'Dat is niet voor de bühne', zegt advocaat Jerry Hoff. 'Een affaire kan grote schade veroorzaken. Het is dus puur eigenbelang om mensen te scholen en Chinese muren goede te onderhouden. Maar het bewaken van de grenzen blijft lastig, ondanks duizenden kilometers muur, zo weten ook de Chinezen.'
Het is goed mogelijk dat ING nog niet op de hoogte is gebracht van de aangifte. Dat gebeurt wel vaker in het belang van een onderzoek, zeggen kenners. Voor Justitie komt de aangifte niet als een verrassing. Het functioneel parket selecteert samen met de AFM de zaken die voor strafrechtelijk onderzoek in aanmerking komen. Veel zaken zijn dat de laatste jaren niet. In 2004 is slechts twee keer aangifte gedaan.
Voor het OM heeft 'de handhaving van de integriteit in de financiële sector als prioriteit', zo blijkt uit de reactie vorige week van fraudeofficier Hendrik Jan Biemond op nieuwe feiten uit het onderzoek naar handel met voorkennis in VHS-aandelen via Staalbankiers. Het commentaar van de voormalige advocaat van beursfraudeverdachten is kort maar veelzeggend.
Eind jaren negentig was de beursvloer het slachtoffer van een offensief van Justitie. De grote beursfraudezaak leverde uiteindelijk weinig veroordelingen op. Wel maakten veel beursbedrijven in hoog tempo schoon schip. De laatste jaren worden steeds vaker de pijlen afgevuurd op banken.
'Financiële instellingen lijken op het prioriteitenlijstje te staan van justitie', zegt advocaat Hoff. 'Opvallend is dat gekozen wordt voor het strafrecht.' Volgens Hoff is in 2000 afgesproken dat de AFM vaker boetes zou opleggen in plaats van het doen van aangiftes bij het OM.
In 2003 sloot de Amsterdamse zakenbank Kempen & Co. een schikking om strafvervolging af te kopen in twee zaken rond fondsbeheerder Willem Burgers. Het OM boekte begin dit jaar succes met een grote zaak tegen de Goudse bank Veer Palthe Voute (VPV). In de VPV-zaak bleken Chinese muren niet naar behoren te werken. VPV is een boete opgelegd van euro 200.000. Klanten en bankiers profiteerden van voorkennis over plannen voor een miljardenovername door een andere tak van de bank.
Momenteel gaat de aandacht uit naar ING en Staalbankiers. Voorzover bekend is niet eerder een beursgenoteerde bank van het formaat van ING betrokken geraakt bij een voorkennisonderzoek. ING zal niet de laatste financiële instelling zijn die vragen van het Openbaar Ministerie krijgt. Nog dit jaar wordt koersmanipulatie strafbaar. De verwachting is dat professionele partijen hierdoor vaker in de gevarenzone komen.
Copyright (c) 2005 Het Financieele Dagblad