HET CHINEES NIEUWJAAR
Dit is het belangrijkste feest van de Chinese kalender. Het geeft het begin aan van het MAANJAAR en wordt eind januari - begin februari gevierd. Het is een duidelijk familiefeest. Men koopt nieuwe kleding, gaat naar de kapper en begint als het ware met een schone lei.
De voorbereidingen beginnen ruim van tevoren met allereerst het schoonmaken van de woning. Het huis moet namelijk schoon zijn omdat, volgens de traditie, de keukengod Tsao Chun aan de Jade keizer Yu Huang-ti , de hemelse keizer van het Taoistisch pantheon, voor het nieuwjaar verslag uitbrengt over het huishouden.
Een afbeelding van Tsao Chun, meestal van karton, hangt boven het fornuis. Die afbeelding wordt op de 24e van de twaalfde maand verbrand.
Dat is het moment dat de keukengod op reis gaat. Maar voordat dit gebeurt, wordt de keukengod nog wat zoetigheid om de mond gesmeerd! Hij zal dan alleen zoete en aardige dingen doorvertellen. Soms krijgt hij zelfs wat wijn om de mond gesmeerd, want als hij dronken is, is zijn geheugen ook in de war!
Bij de terugkomst van Tsao Chun, op oudejaarsdag, wordt een nieuwe afbeelding van hem boven het fornuis gehangen.
Ter gelegenheid van die terugkomst wordt, als het door de plaatselijke regelingen niet verboden is, vuurwerk afgestoken.
Oudejaarsavond is een traditioneel familiegebeuren. Vroeger werd ook wel op die avond vuurwerk afgestoken. En ging nog dagen daarna door. Tegenwoordig mag men slechts op nieuwjaarsdag vuurwerk afsteken.
Op oudejaarsavond gaat men naar een speciale markt, waar o.a. vele soorten Chinese planten en bloemen worden verkocht; narcissen, peren- of pruimenbloesems, wilgenkatjes,chrysanten en mandarijnplantjes!Deze plantjes worden omwonden met rood papier, want rood betekent : meer winst - groot geluk!
Vroeger werden ongehuwde mannen door familie of vrienden verrast met een plantje - Toh Fa - als symbool om het geluk, in de vorm van een levensgezellin, in het nieuwe jaar te kunnen ontmoeten.
Mensen kopen de bloemen en planten ook voor hun eigen woning ten teken van geluk en voorspoed.
Zowel binnen in als buiten aan de woning worden allerlei versieringen en spreuken opgehangen. Versieringen die bewegen, met tingelende geluiden, voornamelijk in de rode kleur, in het chinees "Hung". De rode kleur betekent: geluk - welgesteldheid - overvloed. Afbeeldingen van goden worden aan de voordeur geplakt, zodat kwade geesten buiten blijven en welkomstspreuken op rood papier trachten de goede geesten naar binnen te lokken.
Er is een specifiek woord , FOOK, (geluk) dat op een zichtbare plaats, bij voorkeur aan de voordeur, wordt geplakt, met een speciale betekenis. Dit woord wordt altijd omgekeerd opgeplakt de reden daarvoor is dat het woord "omdraaien" in het Chinees klinkt als "komen". Het geluk komt daardoor zeker (?) naar je toe.
In het midden van de kamer staat op nieuwjaarsdag een schaal met voedsel, in de hoop dat er voor een ieder in het komende jaar voldoende eten zal zijn.
Op die schaal liggen meestal traditionele hapjes, koekjes en snoep, zoals:
1. Kok Chai - koekjes. Halvemaan-vormig, gemaakt van deeg, met een vulling van suiker, pinda's, kokos in olie gebakken. Chai - in het Chinees klinkt dit woord als "jongen". De wens om vele kinderen en kleinkinderen in huis te hebben. Vooral jongens!
2. Tai-Kah - grote mandarijn. Kah betekent letterlijk: groot geluk.
Het grote geluk wordt aangeboden.
3. Chin - Toui - gebakken rijstemeelbol. Een soort Chinese oliebol. Er zit geen vulling in.
Vroeger werden er ook wel munten in verstopt, ten teken van voorspoed en financieel geluk. Deze traditie is vervlogen. Heden ten dage worden de oliebollen in een goudkleurig jasje gestoken - de betekenis van de weelde, die men elkaar toewenst.
4. Siu - How - Chow - "lachende mond". Gebakken rijstemeelballetjes gerold in sesamzaadjes. Blij en gelukkig zijn!
5. Kwa-Tji - rode pitten van de meloen. Geluk op financieel gebied. Het geluk wordt toegewenst om "schatten" toebedeeld te krijgen.
6 Lin - Tji- lotuspitten, omhuld met gesmolten suiker, dat daarna is verhard.
Lin betekent in het Chinees "achter elkaar" en Tji is ook "jongen".
Vroeger was het zo dat jongens alleen belangrijk waren voor het nageslacht. Slechts jongens waren belangrijk voor de voortzetting van de stamboom. Meisjes telden hiervoor niet mee. Zij waren slechts een "middel" om jongens voort te planten.
7. Tong - Lin - Aow , gekookte, gesuikerde lotuswortel.
Lin betekent ook "bij elkaar horen". Aow klinkt als "partner". Bij elkaar worden gebracht met als doel: het huwelijk.
8. Ook is er een speciale ronde taart, die in stukken wordt gesneden, Lin Ko. Verder allerlei soorten "Ko's" (gebak, koek)
Lin betekent : jaar en Ko betekent : gebak, maar ook "omhoog" (in klank). Men wenst elkaar "omhoog" gaan in alle opzichten, dus v o o r u i t !
Traditioneel worden er veel gerechten geserveerd tijdens het Nieuwjaarsfeest. Echter nooit het aantal van zeven. Dit getal geeft een herdenking van een overledene aan.
Hoe groter de familie, hoe meer gerechten er worden gemaakt.
Het nieuwe jaar betekent een nieuw begin. Dat houdt in dat bij het begin van het nieuwe jaar (kleine) schulden betaald dienen te zijn en geschillen bijgelegd.
Gedurende het Nieuwjaarsfeest zijn messen en scharen weggestopt, opdat ze de continuiteit van de voorspoed van het nieuwe jaar niet in stukken kunnen snijden.
Zo mag er tijdens het feest van het nieuwe jaar ook niets gebroken worden. Speciaal met spiegels moet voorzichtig worden omgegaan. Ook is de woordkeuze zeer belangrijk, want woorden die betrekking hebben op tegenspoed en ongeluk, moeten beslist worden vermeden.
Bij alle Chinese feesten speelt voedsel een belangrijke rol. Dat geldt zeker voor het Nieuwjaarsfeest!
Indien mogelijk, komt de hele familie bij elkaar voor het oudejaarsmaal, dat tot diep in de nacht kan duren. Er staan allerlei lekkere hapjes op tafel. Zelfs gewone gerechten krijgen een bijzondere naam in de hoop op geluk en voorspoed. Zo waren eieren wel "zilveren bollen", champignons "gelegenheden" en kip "feniks" genoemd.
Er moet altijd wat overblijven. Alles opeten is niet goed voor de voortzetting van het geluk en de welgesteldheid.
Op nieuwjaarsdag werd oorspronkelijk vegetarisch gegeten. De betekenis daarvan is onbekend.
Kinderen krijgen speciale aandacht. Zij mogen op nieuwjaarsdag niet worden gestraft
Nieuwe kleding wordt voor hen aangeschaft. Ook mogen zij op die dag veel snoepen.! Meestal krijgen zij "geluksgeld" (Hung- Pow of Lei-Si). De welbekende rode envelopjes. Niet alleen worden deze aan kinderen gegeven, maar aan alle mensen en dierbaren, die het geluk toekomen.
Van de kinderen wordt verwacht dat zij duidelijk eerbied tonen aan hun ouders en vooral hun grootouders, door bijvoorbeeld te knielen en hen thee of mandarijnen aan te bieden en geluksspreuken uit te spreken. Ook de voorouders worden niet vergeten. Bij een familiealtaar kan aandacht worden geschonken in de vorm van een gebed en het branden van wierookstokjes. De vele tempels worden in deze tijd druk bezocht.
Vroeger werden er geen nieuwjaarswensen op papier verstuurd. Deze traditie is nu wel ingeburgerd, omdat de familieleden veelal te ver weg wonen om een persoonlijk bezoek te brengen aan elkaar. Familieleden die in de omgeving wonen, gaan traditiegetrouw nog steeds bij elkaar