2-2
Tijdens de opening van de mijn wilde de nieuwe Rio-ceo Jakob Stausholm noch premier Oyun Erdene Luvsannamsrai stilstaan bij het verleden, maar dat betekent niet dat er geen potentiële problemen meer zijn, zoals over financiën, afval en watergebruik. ‘Ik denk dat we ook in de toekomst de nodige discussie zullen hebben’, aldus Oyun Erdene in een interview.
Zo wil de regering dat Rio Tinto voor de mijn een elektriciteitscentrale bouwt, in plaats van elektriciteit uit China te importeren. Ulaanbaatar wil ook dat Rio het kopererts verwerkt in een smelterij in Mongolië, in plaats van het per vrachtwagen af te voeren – maar dat is duur en kost veel water; het mijnbouwconcern heeft er weinig zin in.
Regeringen stellen meer eisen
Zulke eisen zullen alle grote mijnbouwbedrijven bekend voorkomen; landen willen binnen de eigen grenzen meer waarde creëren, hun natuurlijke hulpbronnen beschermen en zelf meer aan de mijnbouw verdienen. Dat geldt bijvoorbeeld voor Chili, dat belastingverhoging overweegt om dringend noodzakelijke sociale investeringen mee te betalen, en voor Panama, waar First Quantum Minerals na een conflict met de regering werd gedwongen een mijn te sluiten.
Maar dat is niet alles. Het Oyu Tolgoi-project is ook een voorbeeld van de groeiende technische uitdagingen voor mijnbouwbedrijven. Zo gaat zelfs de honderd jaar oude, reusachtige Chuquicamata-mijn, een open groeve in Chili, nu ondergronds delven.
In Oyu Tolgoi, die als hij op volle productie draait volgens Rio Tinto de op drie na grootste kopermijn van de wereld zal zijn, wordt een ingewikkelde methode toegepast om de diepere lagen kopererts te kunnen winnen. Die wordt block caving genoemd. Dat is een kosteneffectieve manier om grote hoeveelheden laagwaardiger erts te kunnen winnen die steeds vaker wordt toegepast, maar ook Rio Tinto had aanvankelijk moeite om de techniek onder de knie te krijgen.
En dan zijn er de hoge startinvesteringen. ‘De mijnbouwbedrijven die dergelijke bedragen kunnen opbrengen zijn op één hand te tellen’, zegt Glyn Lawcock, een ervaren analist van de mijnbouwsector.
Bold Bataar, de in Mongolië geboren directeur van Rio’s koperdivisie, is optimistisch. Volgens hem zijn conflicten over megamijnbouwcontracten normaal en zijn de ervaringen van Rio bij Oyu Tolgoi niet uitzonderlijk.
Meer risico's dan bedrijven willen nemen
Bataar denkt niet dat politieke veranderingen in andere landen de koperwinning zullen belemmeren. Maar niet iedereen is zo optimistisch. Zo zijn er de Chileense belastingplannen voor de mijnbouw, maar ook in Peru is verandering op til. Het land gold altijd als cruciaal voor het opvoeren van de koperproductie, maar hier heeft de mijnbouwsector te maken met langdurige sociale onrust.
‘De markt heeft nooit voorzien hoe lastig Zuid-Amerika zou worden’, zegt Radclyffe. ‘De onzekerheid in Chili en nu nog steeds in Peru betekent extra complexiteit waar de markt niet op had gerekend en die nog niet is opgelost.’
Het probleem is nu dat de winning van nieuwe grote ertsreserves misschien met meer risico gepaard gaat dan de meeste mijnbouwbedrijven willen nemen. Sowieso moet er meer worden geïnvesteerd in exploratie.
Volgens John Stover, vermogensbeheerder bij Tribeca Investment Partners in Singapore, lijkt de huidige situatie op de ‘enorme onderinvestering’ van de jaren negentig. ‘Toen stroomde veel geld naar de tech-boom 1.0. En toen kwam de urbanisatie in China, met een plotselinge enorme kopervraag waar de sector niet op was voorbereid. Ook nu weet iedereen wat er gaande is, maar er wordt niet geïnvesteerd.’
Friedland waarschuwt dat, zelfs als er wordt geïnvesteerd in exploratie en er kopererts wordt gevonden, de tijd die nodig is om een nieuwe mijn operationeel te maken zelden kan worden bekort. ‘Oyu Tolgoi is nu twintig jaar oud en ze beginnen net’, zegt hij. ‘Het maakt niet uit of de koperprijs $3 per pound is, of $30, je kunt het proces gewoon niet versnellen.’
Alternatieven voldoen niet
Er zijn wel andere opties – recyclen, of nieuwe manieren om koper te winnen uit laagwaardiger erts en zelfs uit mijnafval. BHP, Rio en andere bedrijven gebruiken al geavanceerde technologie, maar bij een exploderende vraag zullen die alternatieven het verschil niet kunnen maken.
Zelfs als de nieuwste technieken over de hele wereld zouden worden toegepast, zou dat nog maar een half miljoen ton extra koper opleveren, denkt Carl Firmen, analist bij Wood Mackenzie. Hij schat dat het jaarlijkse kopertekort in het volgende decennium 12 keer zo groot zal zijn. Andere, futuristischer methodes, zoals ondergrondse robots of zelfs microben om meer koper te winnen uit laagwaardig of moeilijker bereikbaar erts, staan helemaal nog in de kinderschoenen.
Wat er ook gebeurt, Rio hoopt te profiteren als de stijgende vraag de prijs opstuwt en Oyu Tolgoi op volle capaciteit draait.
Maar voor vergroening van de economie, uitbreiding van elektriciteitsnetten en opwekking van duurzame energie om de wereldwijde klimaatdoelen te halen zijn veel meer Oyu Tolgois nodig.
‘Mongolië was een avontuurlijke locatie. De Democratische Republiek Congo ook’, zegt Friedland. ‘Maar dergelijke projecten zijn nodig. Zonder die inspanningen is de energietransitie absoluut kansloos. Dan is het een fantasie.’
Bron: Bloomberg / Vertaling: Hans Scholten