Nieuwe topman Shell pakt de pijnpunten aan
Geschreven door: Jeroen Koot en Mathijs Schiffers
STRATEGIE SHELL
Ben van Beurden acht een compleet nieuwe strategie momenteel ongepast
Amsterdam/Londen
‘Enkele van onze exploratiegokjes hebben simpelweg niet goed uitgepakt.’ Dat understatement gebruikte de nog verse Shell-topman Ben van Beurden gisteren in Londen, waar hij zijn plannen voor de toekomst met de Brits-Nederlandse olieen gasreus uiteenzette.
Van Beurden doelde op de verliezen van Shell op investeringen in schaliegas in de VS. Shell betrad die markt, die een revolutie in de energiesector ontketende, rijkelijk laat. Het bedrijf stapte pas in toen de prijzen voor exploratierechten al ver waren opgedreven, terwijl de prijzen van het eindproduct, gas, aan een vrije val bezig waren. Het verdienvermogen kreeg een knauw.
Het is niet het enige pijnpunt van Shell dat Van Beurden aanroerde. Hij wees ook op de moeizame gang van zaken bij de divisie die ruwe olie omzet in eindproducten als smeermiddelen, ook in Noord-Amerika. In die regio heeft Shell nu $ 80 mrd van zijn kapitaal geïnvesteerd en lijdt het verlies. ‘Onacceptabel’, oordeelde Van Beurden.
De herstructurering van de Noord- Amerikaanse business, die gepaard zal gaan met desinvesteringen en mogelijk verdere afschrijvingen, wordt ‘een duidelijke focus’ voor Shell. Maar verwacht geen snelle oplossing, waarschuwde Van Beurden. De man die vrij verrassend opvolger werd van de Zwitser Peter Voser, voorziet dat er ‘meerdere jaren’ nodig zijn ‘om de problemen te adresseren’.
En dan waren daar nog de tegenvallers in de Noordzee. Het betreft hier nog maar een klein deel van Shells productie, iets meer dan 3% van het totaal. Maar het gaat om olie en gas waar doorgaans een hoge winstmarge op geboekt wordt.
In 2013 haalde Shell per dag 26.000 vaten olie-equivalent minder naar boven uit de Noordzee dan een jaar eerder. Het verval kwam deels doordat het hier om velden gaat die leeg aan het raken zijn, maar het heeft ook een andere reden: omvangrijke onderhoudswerkzaamheden.
Dat heeft 15.000 margerijke vaten olie-equivalent per dag gekost. En daarmee heeft Shell hier een groter probleem dan de concurrentie, erkende financieel topman Simon Henry. ‘Gemiddeld is 60% van de installaties in de Noordzee in gebruik; bij Shell lag dat percentage in 2013 lager dan 50%.’
Analisten en beleggers hadden uitgezien naar Shells strategiedag. Begin dit jaar werden zij onaangenaam verrast toen Shell moest waarschuwen dat de winst in het laatste kwartaal van 2013 gehalveerd was ten opzichte van dezelfde periode een jaar eerder. De aandelenkoers leverde die ochtend procenten in.
Tijdens de presentatie van de jaarcijfers, die iets later volgde, vroeg Van Beurden om geduld. De Nederlander beleefde zijn vuurdoop als topman en beloofde dat op de strategiedag in maart meer duidelijk zou worden over zijn toekomstplannen.
Wie Van Beurden gisteren beluisterde, kreeg de indruk dat hij tot nu toe vooral bezig is geweest met het in kaart brengen van de pijnpunten en dat hij niet te veel in detail wil treden over oplossingen. Wat betreft de verkoopplannen voor onderdelen waar Shell niet mee verder wil, klopt dat volgens Van Beurden. Hij temperde daarnaast de verwachtingen voor al te rigoureuze ingrepen. ‘Het is niet gepast om met een compleet nieuwe strategie te komen’, zei hij, ‘het is een kwestie van het tackelen van problemen waar dat nodig is. Daar gaat het nu om.’
Duidelijk werd wel dat Shell de prestaties van verschillende onderdelen strenger onder de loep wil nemen. Waar verbetering nodig is, maar niet wordt gerealiseerd, lonkt een verkoop.
Om te achterhalen hoe onderdelen presteren, wordt er binnen Shell anders naar de eigen onderneming gekeken, legde Van Beurden uit. ‘We hebben een aantal prestatie-units gedefinieerd, zo’n 150 door het hele bedrijf heen. Daarmee kunnen we zien waar we nog meer moeten investeren om te kunnen groeien en waar we moeten ingrijpen om een verbetering tot stand te brengen dan wel een verkoop moeten overwegen.’
Shell wil voorzichtig opereren, zo benadrukte financieel topman Henry: ‘We gebruiken geld dat binnenkomt in eerste instantie voor betalingen op onze schuld, vervolgens om ons dividend op peil te houden, en daarna kijken we welke investeringen in toekomstige groei we kunnen doen.’
Henry greep zijn kans om enkele ‘mythes’, zoals hij ze noemde, te ontzenuwen.
Na de verrassende en volgens velen te late winstwaarschuwing van Shell in januari, kreeg het bedrijf veel kritiek.
Er zou te weinig discipline zijn getoond bij investeringsbeslissingen, waardoor Shell niet de cashmachine kan zijn die het eigenlijk zou moeten zijn.
Volgens Henry moeten volgers van de onderneming een wat langere horizon kiezen bij het vellen van een oordeel. Hij wees op de prestaties over de afgelopen drie jaar. Daarin is $140 mrd verdiend, waarvan $ 16 mrd met de verkoop van onderdelen. Over dezelfde periode, zo rekende Henry voor, is $ 135 mrd uitgegeven.
‘Met andere woorden: minder dan er binnenkwam.’
Beleggers leken niet erg geïnspireerd door Shells plannen. Het aandeel van de oliereus kon zich niet onttrekken aan het negatieve beurssentiment en verloor 1%.
Door omvangrijke onderhoudsactiviteiten op de Noordzee heeft Shell daar een groter probleem dan de concurrentie
Opstekers
l1 Prelude Het is het grootste drijvende olieplatform ter wereld, de Prelude voor de Australische kust. Dit schip wint gas uit de Australische zeebodem en pompt dit per pijpleiding naar het vasteland.
Dat is goedkoper dan een vast boorplatform. Over ongeveer twee jaar moet het operationeel zijn. l2 Amerikaanse olie Shell boert goed met olie op grote diepte in de Golf van Mexico. En daarnaast zegt het bedrijf goede winsten te maken met het winnen van dikke Amerikaanse olie, waaronder olie uit Canadese teerzanden.
Het is een opsteker voor de schalieverliezen op hetzelfde continent. l3 Olie in Nigeria Het is in Nigeria niet alleen kommer en kwel. Het winnen van olie voor de Nigeriaanse kust loont juist wel. Hier heeft het bedrijf geen last van de diefstallen die op land zo’n groot probleem vormen. De kosten voor winning zijn hoger, maar de belasting is lager.
Op land stoot Shell bezittingen af, op zee niet. l4 Irak Het is nog pril, maar Irak kan Shell veel opleveren.
De olieproductie trekt er weer aan en haalde in februari het hoogste niveau sinds 1980. In het zeer grote Majnoon-veld is Shell voor 45% eigenaar.
Tegenvallers
l1 Nigeria Bendes boren gaten in pijpleidingen en stelen olie, waarna Shell de productie moet stilleggen om schade te herstellen. Vorig jaar verloor het bedrijf hierdoor bijna $ 1 mrd, om nog te zwijgen van imagoschade door vervuiling. Het concern doet nu enkele olievelden van de hand. l2 Raffinaderijen Oliemaatschappijen verdienen nauwelijks nog geld met het maken van diesel en benzine. De marges bij raffinaderijen zijn gedaald door overcapaciteit, en het is duidelijk dat enkele zullen moeten sluiten.
Ook het lot van Shell Pernis is onzeker. l3 Alaska Shell investeerde al miljarden in olievelden in Alaska. Het concern beleefde echter technische tegenvallers en loopt na een gerechtelijke uitspraak zelfs het risico dat het er helemaal geen olie kan produceren. Dit jaar komen er geen boringen. l4 Noordzee In zijn eigen achtertuin — de Noordzee — heeft Shell 22% minder olie geproduceerd en had het meer last van uitval dan concurrenten. Dat is extra pijnlijk omdat het om zeer winstgevende vaten olie gaat. ‘We bekijken of we de velden moeten houden’, stelde cfo Simon Henry.
Pagina 14, 14-03-2014 © Het Financieele Dagblad