...
(de-duitse-blikopener-die-het-gesloten-bolwerk-tesla-openwrikte...)
Veilig genoeg?
Twee jaar bestuderen van Tesla-data en speurwerk leverden Iwersen en zijn collega’s zorgelijke inzichten op. Neem de ongevallen met Tesla’s. Elon Musk zei ooit dat zijn bedrijf data bij ongevallen openbaart om de oorzaak op te helderen. Maar nabestaanden krijgen die data niet, evenmin als de overheid, zo laat Die Tesla Files zien. ‘Wij hebben die ook niet gevonden, alleen dat de data plots weg zijn. Hoe dat kan, is niet duidelijk’, zegt Iwersen. ‘Als autoriteiten vragen stellen, zegt Tesla dat er geen relevante data beschikbaar zijn.’
Dat is triest voor nabestaanden, die willen weten wat er misging. Welke rol Tesla’s Autopilot bij ongevallen speelde, is daardoor onduidelijk. Er zijn veel incidenten bekend waarbij de auto plots hard remde of gas gaf. Een vraag hierbij is of de zelfrijdende optie van Tesla, die op Musks aandringen in eerste instantie leunde op camera’s en niet op duurdere Lidar-sensoren, wel veilig genoeg is.
Bij het lezen van Die Tesla Files dringt zich de enge vraag op of Elon Musk zijn klanten en hun medeweggebruikers niet als proefkonijnen beschouwt, met als doel via ritgegevens de Tesla-software en -auto’s te verbeteren. ‘Als er niet óók dingen misgaan, ben je niet innovatief genoeg’, halen de auteurs Musk aan.
De redenering is hier dat er bij innovatie op de korte termijn slachtoffers kunnen vallen, maar als je naar de langere termijn kijkt er netto minder dodelijke ongevallen zijn te betreuren. Iwersen en Verfürden wijzen erop dat Musk aanhanger is van de ‘longtermism-gedachte’ van de Schotse filosoof William MacAskill. Die stelt dat mensen positief moeten bijdragen aan de verre toekomst, maar dat tegenslagen in het licht van de eeuwigheid minder relevant zijn. De cynische kant daarvan is ‘waar gehakt wordt, vallen spaanders’, aldus critici.
Met Peter Thiel
Iwersen beschouwt het bekende verhaal van het ongeluk van Elon Musk en techinvesteerder Peter Thiel als illustratief. De laatste neemt plaats in Musks McLaren-sportwagen, en vraagt dan wat die auto allemaal kan. ‘Kijk maar’, zegt Musk, en geeft plankgas. Maar hij verliest de controle, en de twee krijgen een enorm ongeluk. Als door een wonder blijven ze ongedeerd.
‘Zo leeft Musk’, zegt Iwersen. ‘Het is één om zoiets te doen als je, afgezien van andere verkeersdeelnemers, alleen in de auto zit. Maar nu is er ook nog een bijrijder.’ Musk neemt steeds ‘maximaal risico’, ook zakelijk, zegt de Handelsblatt-verslaggever. ‘Alles wat hij verdiende met PayPal stopte hij in SpaceX en dan in Tesla. SpaceX was bijna failliet, Tesla idem.’
Een ander opvallend aspect belichten hij en Verfürden ook: Musk is aan geen uitspraak te houden. Als hij is betrapt op een foutieve bewering, zegt hij: ‘Ik bedoelde het niet serieus, het is duidelijk dat ik overdreef’, schetst Iwersen. Geen bestuursvoorzitter weet met zoveel niet nagekomen afspraken en beloftes weg te komen.
Ten tweede ontstaat vaak vaagheid over de vraag of Musk zelf verantwoordelijk is, zegt hij. De Tesla-baas laat zich gelden als baas van Doge, het ministerie dat bureaucratie zegt aan te pakken, maar of hij dat werkelijk is? Het Witte Huis zegt op de vraag wie Doge nu eigenlijk leidt alleen dat Musk een speciale adviseur van de president is, dus zonder te stellen dat hij aan de knoppen zit.
Interesse of niet?
Inmiddels is wel duidelijk dat Musk, die honderden miljoenen dollars bijdroeg aan de verkiezingscampagne van Trump, grote invloed in Washington heeft. Vijf dagen vóór de verkiezingen schreef Musk op zijn platform X dat Lina Khan van mededingingsinstantie FTC, die al jaren onderzoek deed naar Tesla, ‘de laan uitvliegt’. Khan stapte na de verkiezing van Trump in januari op. Hetzelfde geldt voor Gary Gensler, de bestuurder van beurswaakhond SEC die Tesla regelmatig heeft proberen aan te pakken voor overtreding van de regels.
Tesla zelf kampt inmiddels met inzakkende verkopen en weglopende klanten. De cybertruck is geen succes. Hoe leid je je bedrijven los van je werk in Washington, was de vraag die Musk onlangs kreeg. Iwersen: ‘Toen zei hij, en het was voor de eerste keer dat ik dat hoorde: met veel moeite.’
Kan Musk nog wel interesse opbrengen voor het autobedrijf? Een groot deel van Musks vermogen is Tesla-gerelateerd. De poging om hem een megabeloning van $56 mrd uit te keren is mede bedoeld om hem focus te laten houden. Maar dat lijkt slecht te lukken, gezien Doge, en ook gezien Musks interesse in de Duitse politiek. Bij de verkiezingen riep hij op tot steun voor de extreemrechtse AfD. Een curieuze stap: geen partij ageerde zo tegen de Tesla-fabriek in Grünheide als de AfD, schreef Handelsblatt.
Iwersen: ‘De AfD was tegen elektroauto’s, Duitsland zou de dieselindustrie moeten versterken. Toen de bouw was begonnen, moest “de miljardair” naar huis, vond de AfD. Zo ging het zes jaar lang. Toen zei Musk: alleen de AfD kan Duitsland redden. Laat hem zijn ding doen, zeiden AfD-lieden vervolgens. Die partij, die 20% van de stemmen heeft, eet uit zijn hand.’
Geen reactie
Het lukte Handelsblatt nooit om in gesprek te komen met Tesla. Iwersen: ‘We zouden dat graag willen. Maar wanneer je iets vraagt, krijg je geen reactie.’ Eén keer meldde het bedrijf zich, per brief. Het sommeerde de krant de gegevens uit het datalek niet te gebruiken en te wissen. Daar ging Handelsblatt niet op in. ‘We hebben gepubliceerd. Sindsdien hebben we geen woord gehoord.’
Maar het verhaal is inmiddels dus veel groter dan het datalek. De man die Tesla groot maakte, is nu goede maatjes met de man die zegt dat hij Amerika weer geweldig wil maken. ‘Musk wist dat hij zich een nederlaag van Donald Trump niet kon veroorloven’, schrijven Iwersen en Verfürden in hun boek. ‘Dus kocht hij Trump. Nu heeft hij gewonnen. Zijn motto: de wereld is van hem, alle anderen leven daar alleen maar. Onze slotsom: We’re musked.’
Die Tesla Files. Enthüllungen aus dem Reich von Elon Musk. Door Sönke Iwersen en Michael Verfürden. 246 pagina’s. Uitgeverij C.H. Beck.