07 oktober 2014 11:55
Ordina: balans na het bloedbad
Albert Jellema is oprichter van ProBeleggen.nl. Hij wil particuliere beleggers verstandiger en goedkoper laten beleggen. Albert was eerder fondsmanager bij ABN AMRO en partner bij een van de grootste Nederlandse hedgefunds ooit.
Ordina daalde afgelopen week 25%. Van € 1,95 naar € 1,45. Het televisieprogramma Zembla beschuldigt de onderneming van fraude bij aanbestedingen door de overheid. Een harde klap waarbij de schuldvraag reeds beantwoord lijkt te zijn door de beleggers. Na SBM Offshore en Imtech is nu Ordina het haasje. Maar is dat correct? Lees de analyse van Albert Jellema.
De parallellen met de bouwfraude en de conclusies in het programma zijn op basis van de gepresenteerde bewijzen overdreven. Gevolg: een beursgenoteerde onderneming met 2900 medewerkers waarbij de marktwaarde met ruim € 46 miljoen verdampt. Nu moet de Ordina terugvechten van een 3-0 achterstand en zo snel mogelijk volledige openheid van zaken geven. Journalistieke vrijheid is prima, maar de aannames, toonzetting en de uitspraken van de hoogleraren geven een te eenzijdig beeld waarbij elke nuance ontbreekt.
Het onderzoek
Zembla ontving van een klokkenluider interne bedrijfsinformatie over Ordina. Op een USB-stick stonden honderdduizend e-mails, adresbestanden en vertrouwelijke bedrijfsplannen uit de periode 2005 -2010. Het televisieprogramma concludeerde op basis van deze gegevens dat Ordina fraudeerde bij verschillende aanbestedingen van de overheid.
Uit de uitzending blijkt dat het vooralsnog om een viertal zaken gaat. Corrupte ambtenaren en gedetacheerde medewerkers van Ordina lekten volgens Zembla informatie richting de ICT-dienstverlener. Zo zou Ordina in deze vier gevallen een informatievoorsprong ten opzichte van de concurrentie bezitten.
Zembla speelde enkele relevante e-mails door aan het ministerie van Veiligheid en Justitie en de gemeente Rotterdam. Beide partijen hebben aangegeven een onderzoek in te stellen.
Reactie Ordina
Ordina heeft in de periode juni-juli 2014 intern een onderzoek laten uitvoeren door De Brauw Blackstone en Westbroek naar aanleiding van aanwijzingen van Zembla. Het ging in dit geval om een tweetal aanbestedingen. De Raad van Bestuur van Ordina concludeerde dat er in deze gevallen geen sprake is geweest van onregelmatigheden.
Eind augustus benaderde Zembla Ordina wederom met een aantal nieuwe gevallen. Om hoeveel zaken het gaat meldt Ordina niet, maar gezien de uitzending van Zembla zal dit om minimaal twee gevallen gaan. Op één van deze zaken geeft de onderneming als commentaar dat uit voorlopig onderzoek blijkt dat de desbetreffende communicatie vooraf afgestemd is met vertegenwoordigers van defensie. In de loop van oktober verwacht Ordina alle resultaten van het onderzoek te publiceren.
Opmaken van de balans
Ondanks de vele onduidelijkheden kunnen we voor nu als volgt de balans opmaken.
1. De huidige Raad van Bestuur werkte niet bij Ordina in de onderzochte periode.
2. Niet duidelijk is in hoeverre de genoemde zaken met een bepaalde cultuur binnen de ICT sector te maken hebben of dat het incidentele gevallen zijn.
3. De benoemde zaken in het televisieprogramma centreren zich rond één directeur van Ordina, Michiel van Lopik. Deze directeur is sinds 2010 niet meer werkzaam bij Ordina. Hij vervult nu dezelfde functie bij een concurrent van Ordina. De gedetacheerde medewerker van Ordina schijnt thuis te zitten.
4. In de uitzendingen refereert men niet alleen aan Ordina, maar Cap en Logica noemt men in dezelfde aanbestedingscasus.
5. Ordina neemt in het persbericht afstand van een drietal zaken en verwacht nadere aankondigingen te doen in de loop van oktober.
6. De Raad van Bestuur van Ordina trekt zelf conclusies op basis van de uitkomsten van het onderzoek van Brauw Blackstone Westbroek. Vraag blijft in hoeverre dit valt onder de slager die zijn eigen vlees keurt. Het advocatenkantoor verklaart niets in deze.
Dat in genoemde gevallen een grijs gebied is opgezocht is duidelijk. In hoeverre dit ingebakken zit in de cultuur van Ordina of de gehele ICT industrie blijft te bezien. Is het slechts het topje van de ijsberg? Uiteindelijk gaat het tot nu toe om vier niet bewezen gevallen waarbij telkenmale dezelfde directeur van Ordina betrokken is.
De politiek reageert vanzelfsprekend direct met stellige beweringen en kondigt aan de zaken grondig te gaan onderzoeken. Zelf teksten als zwaar straffen vallen gemakkelijk. Dit nog voor de uitzending van het programma. In plaats van direct te wijzen moet de overheid de zaken gedegen onderzoeken en ook kritisch kijken naar haar eigen ambtenaren in deze. In een brief aan de kamer wijst minister Blok er op dat integriteitsschendingen niet altijd te voorkomen zijn.
Inschatting van een potentiële boete
Hoogst arbitrair maar als belegger zoek je houvast aangaande de hoogte van een mogelijke boete voor Ordina. Richtlijnen kan men in deze halen uit de mededingingswet. De maximale boete behelst volgens de wet 10% van de jaaromzet van de groep. In het geval van Ordina bedraagt de omzet in 2013 € 377 miljoen. De maximale boete na aftrek van 25% belasting bedraagt dan € 28 miljoen. Per aandeel € 0,30.
Aangezien de aantijgingen van fraude enkel over het overheidssegment van Ordina gaan, zal een eventuele boete vermoedelijk hier alleen betrekking op hebben. De maximale impact ligt dan eerder in de orde van grote van € 0,15 per aandeel. De onderneming kan een eventuele boete zonder problemen betalen aangezien de onderneming aan het eind van het jaar schuldenvrij is.
Uiteindelijk blijft het vooralsnog onduidelijk in hoeverre Ordina daadwerkelijk geprofiteerd heeft van enkele gedetacheerde medewerkers die informatie doorspelen. Een megaboete zal hier normaal gesproken niet uit voortvloeien. De nevenschade (het niet mogen meedoen met nieuwe tenders) blijft in deze de onzekere variabele. Het management van Ordina zal dan ook alles op alles moeten zetten om deze zaak zo snel mogelijk te beteugelen. Dit om de onzekerheid bij beleggers en opdrachtgevers weg te halen en er geen slepende kwestie van te maken. Kan Ordina het ongelijk van Zembla aantonen dan leidt dit tot koersherstel. Reden voor mij om Ordina aan te houden in mijn ProBeleggen portefeuille. Dus Ordina tijd voor (RE)ACTIE!