De Arabische lente, die ruim tien jaar geleden losbarstte, vormde een andere katalysator. MBZ zag hoe rijke mensen in de Golf geld naar radicale organisaties in het buitenland stuurden, zoals het Syrische Jabhat al-Nusra. De koninklijke familie van Qatar groeide uit tot de grote beschermheer van de Moslimbroederschap in Noord-Afrika. De propaganda van televisiezender Al Jazeera, gevestigd in Qatar, stimuleerde volgens de kroonprins radicalisering. Tot zijn afgrijzen zag hij dat onder anderen zijn eigen zoon daarvoor vatbaar bleek te zijn.
‘De Arabische wereld is niet klaar voor democratie,’ zei MBZ volgens WikiLeaks-documenten tegen Amerikaanse diplomaten. De kroonprins beweert dat de Moslimbroeders en andere populisten de islam misbruiken om mensen voor hun karretje te spannen. Meer dan de helft van zijn eigen strijdkrachten zou zich laten verleiden door ‘één of ander heilige’. ‘En dan word ik misschien wel gestenigd,’ aldus MBZ. Voor welvaart en stabiliteit in de regio zijn volgens de kroonprins verlichte autoritaire leiders nodig.
MBS, de machtigste man van Saudi-Arabië, ontpopt zich als MBZ’s belangrijkste volgeling. Hij laat zich door niemand tegenhouden. Hardnekkige critici als journalist Jamal Khashoggi laat hij zo nodig door een moordcommando uit de weg ruimen. Net als in de Emiraten gaat het schoolsysteem grondig op de schop, zodat kinderen niet langer worden geïndoctrineerd met religieus conservatisme. Decennia van ideologische hersenspoeling zijn volgens MBS de belangrijkste oorzaak van het islamitisch extremisme. Daarmee gaat hij veel verder dan zijn voorgangers, in wier ogen islam en terrorisme niks met elkaar te maken hadden.
Ayatollahs in Iran zijn min of meer de enigen die zich verzetten
Door hun rijkdom kan vrijwel niemand in de regio om de kroonprinsen heen. Alle heersers in de Golf beschikken over grote olie-inkomsten, maar geen land is zo rijk als Saudi-Arabië. Als het om moderne gevechtsvliegtuigen gaat, lopen de Emiraten voorop. Sinds dat land vorig jaar de vrede tekende met Israël, hebben steeds meer Arabische landen dat voorbeeld gevolgd. Vaak gingen de akkoorden gepaard met financiële steun. De ayatollahs in Iran zijn min of meer de enigen die zich verzetten. De oorlog in Jemen, waar Saudi-Arabië de pro-Iraanse Houthi’s met extreem geweld probeert te vernietigen, is daarvan een direct uitvloeisel.
‘Geld dat eerder naar radicale moslims ging, wordt nu gebruikt voor het tegenovergestelde,’ zegt politiek analist Sami Hamdi (30), directeur van de Britse consultant International Interest. Respect voor andere religies, zoals het jodendom, past perfect in de nieuwe koers van tolerantie die de kroonprinsen hebben ingezet. ‘Ook beseffen MBS en MBZ dat een goede relatie met Israël deuren opent in Europa en Amerika, zodat ze daar bijvoorbeeld makkelijker moderne wapens kunnen kopen.’ Saudi-Arabië is de grootste wapenimporteur ter wereld.
Vrouwen kregen onder de kroonprinsen meer vrijheid. Saudi-Arabië hief het verbod op om auto te rijden, versoepelde kledingvoorschriften en staat vrouwen toe om sportwedstrijden te bezoeken. De Emiraten, die vrouwen al veel eerder meer rechten gaven, zijn verder gevorderd. Daar zijn bijvoorbeeld vrouwelijke piloten. Ook de F-16’s van de luchtmacht worden soms gevlogen door vrouwen.
De nieuwe koers leidt vanzelfsprekend tot gemor onder conservatieve moslims. Alle koninklijke families in de Golf hebben een groot aantal behoudende prinsen en prinsessen. De vader van MBS, koning Salman, is aartsconservatief. Volgens een Britse BBC-documentaire steunde hij waarschijnlijk persoonlijk jihadisten in het buitenland. Gelukkig voor de twee kroonprinsen is Salman naar verluidt dementerend, waardoor hij gemakkelijk te manipuleren is. Voorlopig kunnen MBZ en MBS ongestoord hun gang gaan.
‘Geld dat eerder naar radicale moslims ging, wordt nu gebruikt voor het tegenovergestelde,’ zegt politiek analist Sami Hamdi (30), directeur van de Britse consultant International Interest. Respect voor andere religies, zoals het jodendom, past perfect in de nieuwe koers van tolerantie die de kroonprinsen hebben ingezet. ‘Ook beseffen MBS en MBZ dat een goede relatie met Israël deuren opent in Europa en Amerika, zodat ze daar bijvoorbeeld makkelijker moderne wapens kunnen kopen.’ Saudi-Arabië is de grootste wapenimporteur ter wereld.
Vrouwen kregen onder de kroonprinsen meer vrijheid. Saudi-Arabië hief het verbod op om auto te rijden, versoepelde kledingvoorschriften en staat vrouwen toe om sportwedstrijden te bezoeken. De Emiraten, die vrouwen al veel eerder meer rechten gaven, zijn verder gevorderd. Daar zijn bijvoorbeeld vrouwelijke piloten. Ook de F-16’s van de luchtmacht worden soms gevlogen door vrouwen.
De nieuwe koers leidt vanzelfsprekend tot gemor onder conservatieve moslims. Alle koninklijke families in de Golf hebben een groot aantal behoudende prinsen en prinsessen. De vader van MBS, koning Salman, is aartsconservatief. Volgens een Britse BBC-documentaire steunde hij waarschijnlijk persoonlijk jihadisten in het buitenland. Gelukkig voor de twee kroonprinsen is Salman naar verluidt dementerend, waardoor hij gemakkelijk te manipuleren is. Voorlopig kunnen MBZ en MBS ongestoord hun gang gaan.
...Correspondent Afrika Gerbert van der Aa (1968) werkt als Afrika-verslaggever voor Elsevier Weekblad. Hij richt zich vooral op het islamitische deel van het continent, en maakt soms uitstapjes naar het Midden Oosten.