Voorspellende waarde Big Mac
13 min geleden Martine Hafkamp
Vorige maand vierde de Big Mac, het broodje hamburger met twee burgers, twee plakjes kaas en de speciale Big Mac-saus z’n vijftigste verjaardag. Wie kent ‘m niet? De impact van de Big Mac gaat verder. Zo bestaat er een heuse Big Mac-index.
De Big Mac-index komt uit de koker van het Britse weekblad The Economist en zag in 1986 het levenslicht. Het is een informele manier om de koopkrachtpariteit van een bepaald land te kunnen berekenen. De index maakt ten opzichte van de dollar een vergelijking tussen valuta over de hele wereld. Door de koopkracht van de dollar te vergelijken met die van een andere munt kan men bepalen of de wisselkoers te hoog of te laag is.
Hamburger bijna overal hetzelfde
Het werkt heel eenvoudig. Het uitgangspunt is de prijs van een Big Mac, die overal ter wereld wordt gefabriceerd en verkocht. De hamburger zou, omgerekend naar dollars, bij gelijke koopkracht en productiekosten overal ter wereld hetzelfde moeten kosten. De burger is qua samenstelling immers vrijwel overal hetzelfde. Maar omdat in het ene land de koopkracht en de productiekosten lager zijn dan in het andere, verschilt de prijs van de hamburger wel degelijk. Op de ene plek zou hij dan goedkoper moeten zijn dan op de andere.
Een voorbeeld
Een voorbeeld. In juni 2005 kostte een Big Mac in de Verenigde Staten gemiddeld 3,06 dollar en in de Eurolanden gemiddeld 2,91 euro. Voor 3,06 dollar kon de consument dus hetzelfde kopen als voor 2,91 euro. De werkelijke waarde van de euro zou dus 3,06/2,91 = 1,05 dollar moeten zijn. Op dat moment bedroeg de wisselkoers echter 1,23 dollar. Volgens de theorie van de Big Mac-index was de koers dus 17 procent te hoog. Op dat moment was volgens dezelfde redenering de Russische roebel maar liefst 52 procent ondergewaardeerd en de Noorse kroon 98 procent overgewaardeerd.
Betrouwbaar?
Hebben beleggers en analisten die de waarde van een valuta moeten beoordelen iets aan deze Big Mac-index? Jazeker, de Big Mac-index blijkt behoorlijk betrouwbaar. De hamburger is niet alleen vrijwel overal gelijk, bovendien bestaat ‘ie uit verschillende producten: vlees, brood, groenten en arbeid. Aangezien McDonald’s deze producten lokaal inkoopt, is een index op basis van een Big Mac een aardige doorsnede van het prijsniveau in een lokale economie. Het is ook nog eens meer betrouwbaar. In de loop der tijd blijken de valutakoersen zich inderdaad conform de index te bewegen. Daarbij moeten beleggers niet verwachten dat een over- of onderwaardering meteen wordt gecorrigeerd. Maar, vroeg of laat komen de koersen uit waar de index ze verwacht. The Economist noemt de Big Mac-index ‘a more fun way to understand exchange rates than textbooks’.
Kritiek
Er is overigens wel kritiek op de wat eenvoudige systematiek van deze index. Een land uit de voormalige derde wereld heeft een veel lager bnp per hoofd van de bevolking dan een rijk westers land. Het loon- en prijsniveau zal dan navenant een stuk lager liggen. Met andere woorden, eenzelfde hamburger zal in bijvoorbeeld Peru veel goedkoper zijn dan in bijvoorbeeld Zwitserland. Al was het maar omdat een werknemer in Zwitserland meer per uur kost dan een werknemer in Peru. Deze omissie heeft The Economist onderkend en daarom wordt er tegenwoordig eveneens een zogenaamde ‘Adjusted Index’ gepubliceerd waarin voor het bnp per persoon wordt gecorrigeerd.
Overgewaardeerde dollar
De Big Mac-index wordt twee keer per jaar gepubliceerd, in januari en in juli. Op haar website heeft The Economist een currency-comparison tool geïntroduceerd. Hier kunnen geïnteresseerden een valuta naar keuze invoeren en constateren of deze onder- of overgewaardeerd is ten opzichte van de dollar. In januari bleek de dollar bijvoorbeeld bijna 20 procent overgewaardeerd ten opzichte van de euro. Volgens de Big Mac-index is de recente daling van de dollar ten opzichte van de euro dus conform verwachting en heeft ook nog een weg te gaan. Denk hierbij aan een evenwichtskoers van rond de 1,25.
Deze voorspellende waarde van de Big Mac-index zet alle analisten die rond de jaarwisseling massaal pariteit in gedachten hadden wederom te kijk. Ook aardig om te weten is dat de Chinese Yuan in januari 44 procent ondergewaardeerd was tegen de dollar. Daar lijkt dus nog wel wat stijging in het vatten, waarvan akte voor beleggers in Chinese aandelen!