De invasie van Oekraïne biedt een inkijk in het wapenarsenaal van Rusland. Na de eerste dagen vooral raketten te hebben gebruikt, zal nu een ander deel van het Russisch wapenarsenaal worden aangesproken. Wat kunnen de Oekraïners hiertegenover stellen?
Stieven Ramdharie2 maart 2022, 19:12
RUSLAND
Bommen en raketten
De tijd is voorbij dat landen als de VS en Rusland ‘domme’ bommen, zoals die tijdens de Tweede Wereldoorlog, Korea en Vietnam van vliegtuigen werden afgeworpen, massaal gebruiken in oorlog. Deze bommen waren niet nauwkeurig en eisten veel burgerslachtoffers. Nadeel was ook dat piloten en hun vliegtuigen moesten worden blootgesteld aan vijandelijk vuur.
Nu worden vooral precisiewapens gebruikt, voornamelijk raketten, die van een grote afstand worden afgevuurd en met laser of gps naar hun doel worden geleid. Deze ‘slimme wapens’ zijn in principe meer trefzeker en veroorzaken daardoor minder burgerdoden, tenzij ze een burgerdoel treffen. Tijdens de Golfoorlog van 1991, toen Irak moest worden verdreven uit het bezette Koeweit, werden precisiewapens voor het eerst op grote schaal gebruikt. De wereld maakte toen bijvoorbeeld kennis met de kruisraket, de Amerikaanse Tomahawk.
Het arsenaal aan precisiewapens is sindsdien wereldwijd flink uitgebreid. Rusland liep aanvankelijk achter maar heeft deze achterstand op de VS deels ingelopen. Precisiewapens kunnen ook in slechte weersomstandigheden worden gebruikt en voorkomen dat vliegers vijandelijk vuur moeten trotseren. Zo kunnen piloten van F-16’s op veilige afstand de Amerikaanse JSOW afvuren om bijvoorbeeld vijandelijke luchtverdedigingsraketten 130 kilometer verderop te vernietigen.
Het Grad-raketsysteem. Beeld AP
Het Grad-raketsysteem.Beeld AP
Artillerie
Het Russische leger vertrouwt traditioneel op grootschalig artillerievuur om grondtroepen te ondersteunen en om de vijand schrik aan te jagen. Dit is geschut om granaten op vijandelijke stellingen en bases af te vuren. Het kan gaan om bijvoorbeeld mortieren, een korte buis die in een hoek van 45 graden is geplaatst en waarmee gevechtsposities op korte afstand kunnen worden bestookt.
Met houwitsers , zoals de Russische Msta die lijkt op een tank, kunnen doelen tientallen kilometers verderop vernietigd worden. Zo is de Msta in staat om binnen een minuut zo’n tien granaten af te vuren op troepen 25 kilometer verderop. Vermoed wordt dat de zeventig Oekraïense soldaten die dinsdag bij Okhtyrka werden gedood, onder vuur werden genomen door artillerievuur.
Moderne houwitsers zijn veel trefzekerder geworden. Zo vuurden Amerikaanse mariniers in 2017 in de Syrische woestijn met hun M777 bijna vijftig kilo zware granaten af op IS-strijders in Raqqa. De granaten kwamen zo’n twintig kilometer verderop binnen vier meter van hun doelwit terecht. De Russen gebruiken ook een wapensysteem, de Grad, om in korte tijd tientallen raketten op een doelwit af te vuren. Met de Grad kunnen in zo'n twintig seconden veertig raketten worden afgevuurd.
De Iskandr. Beeld AFP
De Iskandr.Beeld AFP
Korteafstandsraketten: de Iskander
Uitschakelen van de vijandelijke luchtverdediging is een eerste vereiste in elke oorlog. Als de luchtmacht en het luchtafweersysteem is uitgeschakeld, ben je heer en meester in het luchtruim en kunnen ongestoord doelen op de grond worden aangevallen. Met raketten, die van grote afstand worden afgevuurd, kan dat doel worden bereikt.
Volgens de VS hebben de Russen tot nu toe meer dan vierhonderd raketten afgevuurd. Een van deze raketten is de korteafstandsraket Iskander, een meer dan zeven meter lange raket die doelwitten tot op een afstand van zo’n vijfhonderd kilometer kan raken. Naar verluidt is de Iskander tot op zo’n vijf meter nauwkeurig. Het is hiermee meer trefzeker dan de beruchte Scud, een raket die Irak gebruikte in 1991 tijdens de Golfoorlog om Israël aan te vallen.
De Iskander wordt afgevuurd vanaf een grote vrachtwagen. Met de ruim vijfhonderd kilo zware explosieve lading is de raket geschikt om onder andere vliegtuigen op luchtmachtbases te vernietigen, evenals commandocentra en grote aantallen militairen. Volgens het Oekraïense leger werd de Iskander zondag onder andere gebruikt om het vliegveld van Zhytomyr, ten westen van Kyiv, uit te schakelen. Rusland ontkent dat het rakettenarsenaal wordt gebruikt om burgerdoelen, zoals flats, aan te vallen.
De Kalibr-kruisraket. Beeld TASS / Getty Images
De Kalibr-kruisraket.Beeld TASS / Getty Images
Kruisraketten: de Kalibr
Met kruisraketten kunnen doelwitten die zich op grote afstand bevinden, variërend van militaire hoofdkwartieren tot kampen van terroristen, met grote precisie worden vernietigd. De laagvliegende Kalibr-kruisraket, die naar verluidt ook in Oekraïne wordt ingezet, heeft een bereik van maar liefst 1.500 kilometer. De VS gebruikten voor het eerst een kruisraket, de Tomahawk, in 1991 in de Golfoorlog tegen het Iraakse leger en de paleizen van Saddam Hussein.
De Russen volgden pas in 2015. Toen werden vanaf vier raketschepen in de Kaspische Zee 26 Kalibr-kruisraketten afgevuurd op elf terreurdoelen van Islamitische Staat en het Al Nusra-front in het noorden van Syrië. De kruisraketten vlogen via Iran en Irak voor ze insloegen in de kampen van IS. Oekraïne zei vrijdag dat Kalibr’s, die ook vanaf onderzeeboten en vliegtuigen kunnen worden gelanceerd, werden afgevuurd vanaf Russische schepen in de Zwarte Zee. Doelwitten waren volgens Kyiv onder andere legeronderdelen in het noordelijke Sumy en de zuidelijke havenstad Marioepol.
Clusterbommen
In vrijwel elke grootschalige oorlog worden de strijdende partijen beschuldigd van het gebruiken van clusterbommen. Dit is een omstreden bom die vele tientallen kleinere bommetjes bevat. Met clustermunitie kunnen onder andere vliegvelden onklaar worden gemaakt of militaire kolonnes worden aangevallen. De bommen zijn echter gevaarlijk voor burgers omdat niet alle munitie ontploft en terechtkomt op de grond.
Volgens Human Rights Watch (HRW) en Amnesty International heeft het Russische leger de afgelopen dagen op diverse plekken clusterbommen gebruikt in Oekraïne. Volgens HRW werd vorige week een ziekenhuis in Vuhledar geraakt door clustermunitie. Hierbij vielen vier doden. Volgens de mensenrechtenorganisatie bleek na onderzoek dat de aanval was uitgevoerd met een Tochka-raket, een voorganger van de Iskander-raket, die voorzien was van een clusterbom.
Deze clusterbom bevatte vijftig kleinere bommetjes. Amnesty zegt dat vorige week een kinderopvang in de stad Okhtyrka werd geraakt door clustermunitie. Sinds 2010 is een internationaal verdrag van kracht dat het gebruik van clusterbommen verbiedt. Deze conventie is ondertekend door 110 landen, maar niet door Rusland en Oekraïne.
Vacuümbom
Net als clusterbommen zijn ook vacuümbommen omstreden. Dit is een bom die zuurstof uit de directe omgeving opzuigt om tot een zeer krachtige explosie te komen en een schokgolf veroorzaakt die langer duurt dan bij een gewone bom. De bom vernietigt gebouwen en doodt mensen in de directe omgeving. In het weekeinde werd bij Belgorod, vlak bij de grens met Oekraïne, een TOS-1-lanceerinstalatie gezien die wordt gebruikt voor de bom. Dit voedde geruchten dat Rusland op het punt zou staan om de vacuümbom te gebruiken.
De Oekraïense VN-ambassadeur zei dat de Russen de bom al hadden gebruikt maar dit is nog niet bevestigd. Een dag later zei een hoge Amerikaanse militaire functionaris dat het leger lanceerinstallaties operationeel had gesteld, klaar om ze in te zetten. De VS zette de vacuümbom in Afghanistan in tegen grotten van Al Qaida. De vrees is dat Rusland de bom in Oekraïne gaat gebruiken als ‘terreurwapen’ tegen het leger en het verzet.