Oekraïne ziet geen bewijs voor dood krijgsgevangenen bij crash: ‘We gaan door met vernietigen vliegtuigen’
met video
Kyiv heeft de dood van 65 Oekraïense krijgsgevangenen bij de crash van een Russisch militair vliegtuig nog niet bevestigd. Volgens de autoriteiten staat nog niet vast wie zich aan boord bevonden. Voor Rusland staat vast dat het een ‘Oekraïense misdaad’ is. Moskou heeft een spoedvergadering van de VN-Veiligheidsraad aangevraagd.
Tom van der Meer 24 jan. 2024 Laatste update: 24-01-24, 23:18
Een Russisch militair transportvliegtuig van het type Iljoesjin Il-76 stortte woensdag rond 09.00 uur Nederlandse tijd neer in de regio rond Belgorod, vlakbij de Oekraïense grens. Het Russische ministerie van Defensie meldt dat de 65 Oekraïense krijgsgevangenen, 6 bemanningsleden en 3 begeleiders zijn omgekomen. Volgens Rusland heeft Oekraïne het toestel neergehaald.
De Oekraïners werden vervoerd voor een gevangenenruil, aldus het Russische ministerie van Defensie. Op video’s die na de crash op sociale media verschenen, is een grote explosie te zien. Even daarvoor valt een groot brokstuk van het toestel af, terwijl het in grote vaart naar beneden komt. Volgens de gouverneur van de regio heeft niemand het overleefd.
De gevangenen waren volgens Rusland onderweg van Moskou naar Belgorod, en zouden dus bijna op hun eindbestemming zijn. De Russische autoriteiten zeggen dat er drie raketten werden afgevuurd toen het vliegtuig boven het district Korochansky vloog, ten noordoosten van de stad Belgorod. Later kwam de mededeling dat op de radar twee raketten werden gezien.
Rusland heeft een spoedvergadering van de VN-Veiligheidsraad aangevraagd na de vliegtuigcrash. De Russische minister van Buitenlandse Zaken, Sergej Lavrov, spreekt van een ‘Oekraïense misdaad'. Volgens Frankrijk, momenteel de voorzitter van de raad, is er donderdag om 17.00 uur een extra bijeenkomst in New York (23.00 uur Nederlandse tijd).
Neergehaald
Oekraïense media meldden aanvankelijk op basis van bronnen dat Oekraïne het toestel had neergehaald omdat er S-300-raketten in zouden worden vervoerd. Later werd dit bericht ingetrokken.
De Oekraïense militaire inlichtingendienst zegt niet zeker te weten wie of wat zich aan boord van het vliegtuig bevond. Of dat inderdaad Oekraïense krijgsgevangenen waren, wordt door Oekraïne bevestigd noch ontkend. ,,We hebben momenteel geen betrouwbare of complete informatie over wie aan boord van het vliegtuig was, of over aantallen", aldus de inlichtingendienst. Zelensky heeft woensdagavond wel gevraagd naar een internationaal onderzoek.
Enkele uren na de crash stelde het Oekraïense leger in een verklaring dat het in de regio Belgorod Russische militaire vliegtuigen onder vuur zal blijven nemen om zichzelf te beschermen tegen bombardementen. Het leger beloofde door te gaan met ‘het vernietigen van vliegtuigen en het controleren van het luchtruim om de terroristische dreiging te elimineren’.
Het is volgens militair expert Mart de Kruif erg lastig om op basis van eerste geluiden een echt beeld te krijgen van wat er is gebeurd. Maar technisch gezien kan Oekraïne een vliegtuig op deze afstand neerhalen, zegt hij. ,,Dat hebben ze afgelopen weken ook gedaan”, zegt hij, verwijzend naar het crashen van twee Russische toestellen in de Zee van Azov, eerder deze maand. Daar ging het om een belangrijk A-50-radarvliegtuig en een Il-22-toestel, die hoogstwaarschijnlijk zijn neergehaald door Oekraïne. In dit geval is een ‘vrij gewoon’ vrachttoestel neergehaald, waarvan Rusland er vele heeft. De Kruif: ,,Dat is geen gevoelige slag voor Rusland.”
Krijgsgevangenen
Oekraïne was op de hoogte van de aanstaande gevangenenuitwisseling, meldt Andrej Kartapolov, woordvoerder van het Defensiecomité van het Russische parlement volgens persbureau Interfax. Om die reden vlogen er volgens hem geen gevechtstoestellen mee. Hij vertelt ook dat een tweede toestel van hetzelfde type erachter vloog, met aan boord nog eens zo’n tachtig krijgsgevangenen. ,,Dat slaagde erin om te draaien.”
Dat zou betekenen dat een grote gevangenenruil met zo’n 145 mensen ophanden was. Dat gebeurt regelmatig. Zo leverde Rusland begin deze maand nog 230 Oekraïners uit, in ruil voor 248 Russische gevangenen. Volgens het Russische ministerie van Defensie zou de overdracht plaatsvinden bij het grensdorpje Kolotilovka, ten westen van de Oekraïense stad Soemy.
Het is niet duidelijk waar Oekraïners precies worden vastgehouden. Als ze dieper in Rusland in gevangenissen of strafkampen zitten, is het te verklaren dat een vliegtuig nodig was om hen richting de Oekraïense grens te brengen. In elk geval is duidelijk dat het Rode Kruis maar moeilijk toegang krijgt tot krijgsgevangenen in Rusland, zegt De Kruif. ,,Ze krijgen ook niet altijd waar ze recht op hebben; genoeg voedsel, onderdak en geneeskundige verzorging. Het lijkt erop dat Rusland het niet al te nauw neemt met het oorlogsrecht.”
Volgens Karapolov is de gevangenenruil na de crash van de baan. ,,Nu kunnen we niet praten over een uitwisseling.” Andrej Yusov, woordvoerder van de Oekraïense inlichtingendienst, bevestigt op het onafhankelijke Russische platform Radio Free Europe dat er voor deze woensdag een gevangenenruil gepland stond, die niet doorgaat.
Volg alle ontwikkelingen rond de oorlog in Oekraïne in ons liveblog.