Een NAVO-vloot, die wel de ‘beveiligingscamera van de Oostzee’ wordt genoemd, heeft zich verzameld voor de kust van Estland, terwijl de militaire alliantie de Europese onderzeese kabels en pijpleidingen wil beschermen tegen sabotage.
In een zet die de strijd met Rusland over de zeebodem, die tot nu toe grotendeels geheim bleef, op scherp zet, zijn een Nederlands fregat, een marineonderzoeksschip en een Duitse mijnenveger in Tallinn aangekomen onder dikke zeemist in januari.
Er wordt een Franse mijnenveger verwacht en er zijn meer NAVO- schepen onderweg ter ondersteuning van een gezamenlijke inspanning, genaamd Baltic Sentry, waartoe vorige week in Helsinki werd besloten.
"De groep zal in de nabije toekomst groeien, met andere schepen die zich bij ons aansluiten, dus uiteindelijk zullen we met zo'n zes, zeven schepen zijn", aldus Cmdr Erik Kockx, het Belgische hoofd van een taskforce voor mijnenbestrijding die is betrokken bij de Baltic Sentry.
“In het eerste geval zullen we functioneren als de beveiligingscamera’s van de Oostzee, wat betekent dat niemand actie kan ondernemen tegen kritieke onderwaterinfrastructuur zonder dat wij deze hebben gezien en op een gepaste manier kunnen reageren.”
Het laatste incident dat aanleiding gaf tot de NAVO-reactie vond plaats op eerste kerstdag, toen de Estlink 2-stroomkabel tussen Finland en Estland en vier datakabels beschadigd raakten, aldus de Finse autoriteiten. De tanker Eagle S sleepte zijn anker 100 kilometer over de zeebodem , totdat het vast kwam te zitten in de kabels.
De Eagle S werd naar Finse territoriale wateren gestuurd, aan boord gegaan door een speciale politie-eenheid die met helikopters afdaalde, en ligt nu vast voor de kleine haven van Porvoo, ten oosten van Helsinki. Het schip bleek een anker te missen dat later werd geborgen van de zeebodem waar het van zijn kettingen lijkt te zijn losgeraakt, en negen bemanningsleden hebben een verbod gekregen om Finland te verlaten zolang het onderzoek gaande is.
De Eagle S belichaamt de grijze, amorfe aard van de gespannen situatie in deze uithoek van de Baltische Zee, waar het moeilijk is om onderscheid te maken tussen achteloze ongelukken en opzettelijke daden van hybride oorlogsvoering.
De in China gebouwde tanker met een laadvermogen van 74.000 ton heeft al drie eerdere namen gehad en vaart nu onder de vlag van de Cookeilanden. Het schip is eigendom van een bedrijf in Dubai, maar wordt beheerd door een Indiaas bedrijf, met een Georgische kapitein en een Georgisch-Indiase bemanning.
Het schip was naar verluidt onderweg van de Russische haven van Ust-Luga met 35.000 ton benzine met bestemming Turkije. De NAVO en de Finse autoriteiten geloven dat het deel uitmaakt van de Russische "schaduwvloot" van schepen van over de hele wereld die in stilte door Moskou zijn ingehuurd om Russische olie te vervoeren, in weerwil van de sancties die zijn opgelegd na de invasie van Oekraïne door Vladimir Poetin.
De werkhypothese van de Finse politie is dat schepen en bemanningen die ingezet kunnen worden om sancties te omzeilen, ook ingehuurd kunnen worden om sabotage uit te voeren.
Caravella, de eigenaar van Eagle S in Dubai, ontkent de beschuldigingen en heeft via zijn Finse advocaat, Herman Ljungberg, bezwaar gemaakt tegen de aanhouding van het schip.
"Het schip en zijn kapitein, die ik vertegenwoordig, hebben geen enkele informatie over de onderzoeken gekregen", aldus Ljungberg in een schriftelijke verklaring aan de Guardian.
“Wij hebben geen enkel besluit genomen en ook geen enkele juridische basis gelegd voor de inscheping die drie weken geleden heeft plaatsgevonden en die ik een kaping durf te noemen.”
Volgens Ljungberg is de inbeslagname van de Eagle S in strijd met het zeerecht en het Finse wetboek van strafrecht.
“De Finse autoriteiten hadden geen enkele jurisdictie om aan boord van het schip te gaan en onderzoek te doen. PUNT UIT”, schreef de advocaat.
Uit onderzoek is gebleken dat de Eagle S ook betrokken was bij een incident voor de Nederlandse kust in november, waarbij het schip naar verluidt heen en weer voer over de Atlantic Crossing 1, een telecommunicatiekabel die de VS verbindt met Groot-Brittannië, Nederland en Duitsland.
De scheepvaartwebsite Lloyd's List citeerde een anonieme bron die zei dat de tanker was aangetroffen "geladen met spionageapparatuur", waaronder sensoren die over de zijkant van het schip waren gedropt. Volgens de Finse autoriteiten werd er echter geen ongebruikelijke apparatuur aangetroffen toen het in december aan boord ging.
Het Eagle S-incident is de derde keer in de afgelopen maanden dat kritieke infrastructuur op de bodem van de Baltische Zee onder duistere omstandigheden is beschadigd. In oktober 2023 werd de Balticconnector-gasleiding tussen Finland en Estland door het anker van een containerschip onder Hongkongse vlag , de Newnew Polar Bear, afgescheurd. De Chinese overheid voerde een onderzoek uit en gaf toe dat het schip verantwoordelijk was, maar beweerde dat het een ongeluk was.
Op 20 november werd een andere Chinese bulkcarrier, de Yi Peng 3, ervan beschuldigd dat het zijn anker over twee glasvezelkabels had getrokken. De ene kabel liep tussen Finland en Duitsland en de andere tussen Litouwen en het Zweedse eiland Gotland.