Defensie-expert Ko Colijn over de media in oorlogstijd (en waar het misging)
27 juni 2022 13:40 Laatste update: 50 minuten geleden
Defensie-expert Ko Colijn voorziet Nederlanders al ruim veertig jaar van duiding bij gewapende conflicten. Voor NU.nl volgt hij de strijd in Oekraïne en geeft hij antwoord op onze (en jullie) vragen. Dit keer is de vraag: welke fouten maakten de (internationale) media in de berichtgeving rondom Oekraïne?
1. Het spel wordt subtieler gespeeld dan media beweren
Sinds 30 mei lieten de media ons weten dat Russische troepen 'oprukken' naar het centrum van Severodonetsk. Ook de term 'opmars' viel. Niet sterk, want dat vechten ging centimeter voor centimeter. Op 25 juni was het helaas zover: Oekraïense troepen trokken zich zelf uit de stad terug. Ze zouden anders wel zijn verpulverd door de Russische granaten. De berichtgeving suggereerde dat Oekraïne een strategisch offer bracht maar dat was niet zo.
Het spel wordt subtieler gespeeld. Om minstens drie redenen: Severodonetsk is niet strategisch gelegen, maar dat geldt wel voor het naburige Lysychansk. De terugtrekking was tactisch, omdat de nieuwe positie van de Oekraïense verdedigers beter verdedigbaar is. Daarnaast waren de Russen zo 'dom' om van Severdodonetsk een soort speerpunt van hun offensief te maken. Daartoe onttrokken ze zelfs troepen aan het zuidelijk front waardoor de Oekraïense krijgsmacht tegenoffensiefjes kon openen. De Russen 'rukten' nooit op, en boekten slechts een Pyrrhusoverwinning in Severodonetsk.
Bovendien zullen de Russen niet zijn opgewassen tegen westerse kanonnen en raketten als die eenmaal zijn geïnstalleerd. Deze schieten verder, zijn nauwkeuriger en door hun beweeglijkheid ook 'onvindbaarder'. Bronnen beweerden dat Oekraïne geen raketten kreeg geleverd die Russisch grondgebied konden bereiken, maar ook dat klopt niet. Dat kunnen de raketten wel degelijk. De Oekraïense leiding heeft de VS wel 'beloofd' om geen olie op het vuur te zullen gooien.
2. Talkshows zijn geen betrouwbare nieuwsbron
Voorbeeld: afgelopen donderdag schoof NAVO-onderbaas David van Weel aan in Op1, maar die hield natuurlijk zijn lippen stijf op elkaar. Namen zijn belangrijker dan echte bronnen. De presentatie (het WNL-duo Ekiz-Kockelman) nam het dus maar zelf over. Om het lastige oordeel van Turkije dat de toelating van Zweden en Finland tot de NAVO tegenhoudt te illustreren, slingerde Fidan Ekiz even de mogelijkheid aan van een compromis door de levering van Amerikaanse F-35's die Erdogan graag zou willen hebben.
Onjuist: het gaat nu om de oudere F-16, want op 17 juli 2019 heeft het Congres, tegen hoge kosten overigens, Turkije al uit dat F-35-programma gegooid, vanwege de aankoop van de Russische luchtafweer. Biden heeft in mei juist de verkoop van F-16's aan het Congres voorgelegd.
Pikante bijzaak: een Nederlands bedrijf in Turkije produceerde onderdelen van de F-35. De suggestie van Kockelman ("Ik zal maar zeggen" zegt hij voortdurend als disclaimer) om dan die lastige Turken maar uit de NAVO te zetten, werd beleefd afgewimpeld door Van Weel. Die mogelijkheid biedt het NAVO-verdrag niet eens.
Nu de spanningen aan de oostflank van de NAVO blijven oplopen, wordt de NAVO-top die woensdag in Madrid begint met de dag belangrijker. @davidvanweel: “De NAVO-top moet slagen, want we zitten op een kantelpunt in onze geschiedenis voor de internationale rechtsorde.” #Op1
3. Als Zweden en Finland tot de NAVO toetreden, is dat vooral een strategische nederlaag voor Rusland
Ook op de radio is Kockelman voortdurend paraat. In het een-op-een halfuurtje op de dinsdag ervoor praatte hij met topgoeroe De Wijk ook over de Zweeds-Fins-Turkse kwestie. Het ging vooral over Zweden. Geen woord over de netelige Åland-archipel, een flinke Finse eilandengroep die voor de kust ligt en de toegang tot de Oostzee beheerst. Die archipel kan niet zomaar meegaan met een Fins NAVO-lidmaatschap, want het is een autonoom en gedemilitariseerd rijk van zestienhonderd eilandjes. Er gelden zelfs Russische rechten en er is een Russische consul, dus stationering van Finse (laat staan NAVO-) troepen zou problemen geven.
Dat geldt ook voor het Saimaakanaal tussen Finland en Rusland, dat van belang is voor de economie van een groot stuk Finland en door Helsinki gehuurd wordt van Rusland. Dit is de werkelijke kwestie: toetreding van Finland en Zweden tot de NAVO zou de Russen in één klap van toegang tot de Oostzee beroven, de havenexclave Kaliningrad afsluiten en Poetin, afgezien van een ijsvrije haven in Wladiwostok en het Kola-schiereiland, een strategische nederlaag van jewelste bezorgen.
4. Grootste vergissing: het ontzag voor het Russische leger
Niemand zal beweren dat de Russische aanval op Oekraïne gerechtvaardigd is en niet barbaars is. De grootste vergissing was maandenlang het geloof in (lees: het ontzag voor) de kracht van het Russische leger. Massaal werd het angstbeeld verkondigd van een Russische overrompeling in een week, compleet met regime change in Kyiv. Dat zou zich volgens experts langs vier assen voltrekken: gericht op verovering van de gehele Donetsbekken, vanuit het al door Russen bezette Krim-schiereiland, vanuit Belarus gericht op Kyiv, en met vuur op het westen, eventueel vanuit Transnistrië. Dat lukte allemaal niet.
Door: Ko Colijn