Column: het einde van de vrije markt?
Door MARTINE HAFKAMP
Vandaag, 07:06 in FINANCIEEL
In 1987 kocht de toenmalige New Yorkse vastgoedtycoon Donald Trump een volledige krantenpagina voor de publicatie van een open brief aan het Amerikaanse volk. Daarin stelde hij dat het voor de Verenigde Staten de hoogste tijd was om een einde maakten aan hun handelstekort. Het betrof destijds een tekort met de opkomende economische macht Japan.
Naar Trumps mening moest Japan hiervoor de rekening gepresenteerd krijgen. ’Want als Japan niet aan ons land kan verkopen, gaan ze failliet, oké?’ Inmiddels zijn we 32 jaar verder en het blijkt dat er niet veel is veranderd. Het enige verschil is dat de bedreiging voor de Amerikaanse dominantie volgens Trump tegenwoordig niet Japan maar China heet.
Al tijdens zijn verkiezingscampagne dreigde Trump herhaaldelijk met een heffing van 45% op alles wat vanuit China wordt geïmporteerd. Hij werd destijds echter nog niet serieus genomen. Vrijwel niemand hield er überhaupt rekening mee dat hij president zou worden.
Zoals bekend maakte hij vorig jaar een begin met het aan China opleggen van een hele reeks importheffingen. Volgens hem leveren deze heffingen de Verenigde Staten veel meer welvaart op dan welke ’fenomenale traditionele deal’ dan ook. De handelsoorlog van Trump is politiek ingegeven en is bedoeld om de opkomst van China in te tomen. Hij doet China meer pijn dan de Verenigde Staten zelf. Het moge duidelijk zijn, de Amerikaanse president is gewoon bezig zijn agenda stap voor stap uit te voeren.
De terugkeer naar het protectionisme zal veel aandeelhouders een deel van hun vermogen kosten, de beurzen reageren immers op iedere nieuwe handelsmaatregel met een daling. Veel multinationals zullen hun mondiale toeleveringsketens moeten aanpassen. Daar gaat (veel) waarde bij verloren.
Hoewel de Amerikaanse president zijn lot lijkt te hebben verbonden aan de aandelenmarkt neemt hij koersverliezen op de beurs blijkbaar op de koop toe. Met een als gevolg van deze handelsoorlog bewuste economische groeivertraging en koersdalingen op de aandelenmarkten lijkt hij een mogelijke herverkiezing op het spel te zetten.
Huawei
Toch is de Amerikaanse president minder roekeloos dan hij lijkt al doet hij inmiddels ook Chinese beveiligingsbedrijven in de ban. Trump stelt niet voor niets de ban op Huawei bij nader inzien met negentig dagen uit. Dat is bedoeld om Amerikaanse bedrijven, voornamelijk chipproducenten, de tijd te geven zich op de nieuwe situatie in te stellen.
Ook importheffingen op Europese auto’s, een maatregel die te verwachten valt zodra Trump klaar is met China, zijn met zes maanden naar achteren geschoven. Beide maatregelen konden op de beurs op een enthousiaste reactie rekenen. Het is overigens opmerkelijk hoe beperkt de reactie op de beurs tot nog toe is gezien de toch niet geringe impact van de handelsoorlog op de wereldeconomie.
Centrale banken
Waarom zijn de reacties van beleggers tot op heden zo gematigd? Nou, dat heeft te maken met het zeer ruime monetaire beleid dat de centrale banken van de twee strijdende partijen voeren. Waar de Chinese centrale bank eind vorig jaar de teugels al flink liet vieren heeft zijn Amerikaanse tegenhanger het monetaire beleid eveneens omgegooid.
Daarmee komt men ogenschijnlijk tegemoet aan de wensen van Trump. De Amerikaanse president kan het zich immers niet veroorloven zijn handelsstrijd met China heel hard te voeren als zijn tegenstander wel de steun van de nationale centrale bank heeft en hij niet. Niet voor niets riep Trump meer dan eens de Federal Reserve op de rente te verlagen. Powell gaf tot op heden geen krimp, maar de markt prijst al wel twee renteverlagingen van een kwart procent in.
Sovjet-Unie
Het is niet toevallig dat vooraanstaande Fed-leden zich laten ontvallen dat zaken als Yield Curve Control (YCC) en Negative Interest Rate Policy (NIRP) worden overwogen. YCC houdt in dat er een plafond voor de rente wordt ingesteld. Het zou het einde van onze vrijemarkteconomie betekenen. De westerse rentemarkten zouden daarmee op weg zijn net zo ’vrij’ te zijn als destijds in de Sovjet-Unie.
Het zou Trump wel in staat zijn handelsoorlog met China voort te zetten. Zolang de koersen stijgen lijken beleggers het allemaal wel prima te vinden. In feite hebben zij hun geloof in vrije markten al een poosje laten varen. Op de korte termijn lijken de champagnekurken te blijven knallen. We mogen echter niet vergeten te worden dat onze welvaart grotendeels gebaseerd is op diezelfde vrije markten en een onafhankelijke centrale bank….
Martine Hafkamp is algemeen directeur Fintessa Vermogensbeheer.