Overreden door een trein die we van ver zagen aankomen
Skiërs die op wintersportvakantie gingen in Noord-Italië en andere oorden in de Alpen zorgden voor een verdere verspreiding van Covid-19 in de rest van Europa.
Roel Verrycken
21 maart 2020 01:00
Intussen is duidelijk dat er een leven voor en na corona zal zijn. We zagen het virus van ver aankomen, maar toch is de ernst pas laat echt doorgedrongen. Waarom hebben de meesten onder ons SARS-CoV-2 zo lang onderschat? 'We hebben al een paar keer geluk gehad. Nu niet.'
'Chinees virus zaait ongerustheid.' Op zaterdag 18 januari maakt De Tijd, op pagina 50 diep in de weekendeditie, voor het eerst melding van een mysterieuze nieuwe ziekte die is uitgebroken in Wuhan. Een veemarkt in de miljoenenstad is de ground zero, en er zijn op dat moment al besmettingen vastgesteld tot in Japan en Thailand. De nieuwkomer vertoont gelijkenissen met SARS, dat in 2002 een pandemie veroorzaakte die 774 mensen het leven kostte. Ook schreven we: 'Reden tot paniek is er niet, benadrukken wetenschappers.'
'Dat was ook zo', zegt Steven Van Gucht, viroloog van Sciensano en lid van het Nationaal Crisiscentrum dat de overheid adviseert. 'In de eerste weken na de uitbraak was de boodschap vanuit China dat het om een dierlijk virus ging en dat er geen overdracht was van mens op mens. We hebben altijd met een worstcasescenario rekening gehouden. Maar hadden we begin januari ook maar een vaag vermoeden dat dit twee maanden later heel de wereld op slot zou zetten? Hoegenaamd niet.'
De opmars van corona
31 december 2019 China waarschuwt de Wereldgezondheidsorganisatie voor de uitbraak van een ongewone longaandoening in Wuhan.
11 februari 2020 De dodentol van het nieuwe virus stijgt in China tot boven 1.000 mensen.
17 februari 2020 De Bel20 piekt, maar begint daarna aan een daling van voorlopig 40 procent.
23 februari 2020 Een plotse broeihaard van Covid-19 in Lombardije leidt tot zes doden.
11 maart 2020 Een eerste persoon overlijdt door het coronavirus in ons land.
13 maart 2020 België legt het openbare leven lam. De horeca gaat dicht, lessen worden opgeschort.
Het geheimzinnige virus van toen is vandaag het enige probleem op de planeet. Sinds goed een week zit de hele wereld midden in de grootste maatschappelijke ontwrichting sinds de Tweede Wereldoorlog. Met een doodsmak is de economie de jongste tien dagen tot stilstand gekomen. Het ene land na het andere vroeg zijn burgers zo veel mogelijk binnen te blijven in een poging de exponentiële verspreiding van de pandemie te stoppen. Zoals The Economist schrijft: 'Planet earth is shutting down.'
De schok is enorm, maar nochtans zagen we de trein die ons heeft omvergereden van ver aankomen. Het virus nam een lange aanloop van Wuhan tot bij ons, maar zelfs toen het dichterbij kwam, drong maar moeizaam door dat het een ongeziene impact op onze eigen levens zou hebben. De meesten van ons bleven lang hangen in een collectieve ontkenning en onderschatting, erkent medisch filosoof Ignaas Devisch (UGent). 'Ik moet eerlijk zijn: ik had ook niet verwacht dat het in Europa deze dimensie zou aannemen. We hoopten wellicht allemaal dat het door de drastische maatregelen in China daar zou blijven.'
'Hard geschrokken'
De sense of urgency moest ook groeien bij de wetenschap. Ook virusexperts gingen er aanvankelijk van uit dat SARS-CoV-2, de wetenschappelijke naam van het virus, in te dammen was door geïnfecteerde mensen te identificeren en te isoleren. 'We dachten dat het geografische bereik beperkt zou blijven', zegt Pierre Van Damme, vaccinoloog van de Universiteit Antwerpen. 'Dat veranderde toen de curve van de razendsnelle verspreiding duidelijk werd.'
De gamechanger was de uitbraak in Italië. In het laatste weekend van februari vielen in Lombardije plots zes doden, wat duidelijk maakte dat er een broeihaard was ontstaan. Corona was niet langer een Aziatisch probleem. Dat was ook het eerste weekend van de krokusvakantie in ons land, toen vanuit heel Noord- en West-Europa skiërs het virus oppikten in Italië en de rest van de Alpen. Honderden besmettingen in verschillende landen kunnen worden teruggebracht tot één après-skibar in het Oostenrijkse skidorp Ischgl. Van Gucht: 'We zijn hard geschrokken van de explosiviteit van het virus in Italië. Toen we zagen dat de curve in België dreigde gelijk te lopen, zag ook het beleid meteen de urgentie in.'