Lees ook dit stuk:Philips roept beademingsapparatuur terug; chemische deeltjes in longen gebruikers
Facebookgroep
Hoeveel zorgen moeten gebruikers zich intussen maken? Philips wijst erop dat het ontzettend weinig klachten heeft gekregen over de machines. Wereldwijd ontving het bedrijf tien klachten over gezondheidsproblemen door de Dreamstation. Onder de klagers waren geen Nederlanders.
Dat cijfer was wel vóór Philips een waarschuwing over de apparaten gaf. Daarna is het aantal klachten „zoals je kunt verwachten behoorlijk toegenomen”, zegt een woordvoerder. „We zijn die klachten nog nader aan het analyseren.”
Een nuance daarbij is dat gebruikers eerder bij hun longarts klagen dan bij Philips. In de besloten Facebookgroep van de ApneuVereniging werd bijvoorbeeld wel regelmatig geklaagd over hoofdpijn. Ook specifiek over hoofdpijn, tranen in de ogen of misselijkheid bij het gebruik van de Dreamstation. Maar bij slaapapneu voelen mensen zich sowieso beroerd, dus in hoeverre deze klachten te herleiden zijn naar het schuim is niet duidelijk.
Ozon
Behalve over de onverwachte gezondheidsproblemen kreeg Philips van gebruikers van zijn apneu-apparaten nog andere klachten, enkele tientallen per jaar. Bijvoorbeeld over zwarte deeltjes in de apparaten. In 2020 liepen die klachten volgens het concern ineens in de honderden, vooral uit de VS. Philips vermoedt een verband met het gebruik van schoonmaakapparaten met ozon in dat land.
Dat zit zo. Philips adviseert het masker van de machine elke dag te reinigen. Dat moet met een mild detergent, staat in de handleiding – gewoon een sopje. Dat iedere dag doen, is natuurlijk gedoe. In de VS zijn daarom apparaten op de markt die beloven apneumachines makkelijk te reinigen. Zo biedt SoClean een soort grote bak aan waarin je het masker kan reinigen met het gas ozon.
De Amerikaanse ‘medicijnenwaakhond’ FDA waarschuwde gebruikers van apneu-apparaten vorig jaar februari voor schoonmaken ervan met ozon of ultraviolet licht. De toezichthouder zou sinds 2017 elf meldingen hebben ontvangen van patiënten die moesten hoesten, moeilijk ademden, hoofdpijn of astma-aanvallen hadden wanneer zij zulke producten gebruikten om hun apparaat te reinigen.
De FDA maakte zich destijds vooral zorgen om lekkage van het gas in de slaapkamer, of dat gebruikers achtergebleven gas zouden inhaleren. Maar het geluiddempende schuim van Philips gaat ook kapot van ozon. Dat is inmiddels gebleken in laboratoriumtesten.
Wat het aandeel is van zulke schoonmaakapparaten in de ophef rondom de Dreamstation, moet nog blijken. De machines van SoClean zijn nog te koop, ook voor Nederlandse afnemers. Philips zegt SoClean meermaals te hebben gevraagd zijn slaapapneu-apparaten niet te noemen in advertenties. Op zijn eigen site claimt SoClean dat ozon ongevaarlijk is bij reiniging van slaapapneu-apparaten.
Illustratie Marit Dekker
Luchtvochtigheid
Een andere externe factor die het probleem met het schuim verergert, denkt Philips, is een omgeving met hoge luchtvochtigheid. Zoals in sommige Aziatische landen.
Door het toegenomen aantal klachten onderwierp Philips de apparaten aan nadere testen. Begin 2021 stelde het bedrijf inderdaad ‘een structureel probleem’ vast. Bij dat onderzoek was ook gebleken dat in de allereerste dagen van gebruik kleine hoeveelheden gassen van het schuim kunnen vrijkomen, die mogelijk kankerverwekkend zijn. Wat precies de risico’s zijn, is Philips nu ook aan het onderzoeken.
Het probleem beperkt zich niet tot slaapapneumachines. Het schuim zit namelijk ook in een bepaald type ouder beademingsapparaten, waarvan er honderdduizenden aan ziekenhuizen wereldwijd zijn verkocht. Ook die worden teruggeroepen. In die machines zit overigens wel een filter, en ze worden voor gebruik eerst doorgeblazen. Dat kan problemen voor patiënten wellicht voorkomen.
Philips heeft een stevige kluif aan de terugroepactie, die tot en met september volgend jaar zal duren. In elk van de ruim honderd landen met afnemers geldt andere wetgeving. Zo krijgen gebruikers in Australië niet alleen een reparatie of vervangend apparaat, maar ook hun geld terug. In Nederland krijgen mensen een nieuw apparaat, in de VS worden zowel apparaten gerepareerd als vervangen. Philips produceert nu 55.000 nieuwe apparaten per week, wat zal oplopen tot 80.000 stuks.
De half miljard euro die is gereserveerd voor de terugroepactie, is niet bestemd voor juridische kosten. In de VS zijn een kleine honderd rechtszaken aangespannen tegen Philips, die mogelijk deels) worden samengevoegd in een massaclaim.
Beleggers zien het somber in. De beurswaarde van het concern is sinds april met een kwart gedaald, waarmee meer dan tien miljard euro is verdampt.