KPN groeit weer, maar nog niet waar het wil groeien
Toen cfo Chris Figee in februari 2020 bij KPN aantrad, trof hij een bedrijf dat heel hard moest hollen om stil te staan. KPN moest snijden in de kosten om de krimp in omzet op te vangen. Tweeënhalf jaar later groeit het bedrijf. Alleen nog niet in de internetmarkt voor consumenten, het speerpunt van de strategie. Werkt de glasvezelcampagne wel?
KPN heeft als doel om in 2026 80% van de Nederlandse huishoudens op glasvezel aan te sluiten. Foto: Peter Hilz/ANP
In het kort
KPN was tweeënhalf jaar geleden een matig renderend bedrijf.
Volgens cfo Chris Figee lag dat aan de krimp van de omzet.
Inmiddels groeit KPN, maar nog niet in vast internet.
Mocht de glasvezelmarkt consolideren, dan is KPN van de partij
Chris Figee, voorheen cfo bij ASR en oud McKinsey-partner, deed bij zijn aantreden bij KPN wat hij altijd doet als hij probeert een bedrijf te doorgronden: een analyse maken van het rendement op het geïnvesteerd vermogen. Dat viel tegen. 'De conclusie was dat KPN wel waarde creëerde, maar het hield niet over.'
Het probleem zat vooral aan de inkomstenkant. Kwartaal op kwartaal daalde de omzet. Terwijl de concurrentie — VodafoneZiggo, T-Mobile en een leger kleintjes — wel wist te groeien. Krimpen is niet goed voor een bedrijf, weet Figee. 'Als je niet meer groeit, ben je iedere maand je fte's aan het tellen. Dan wil je als cfo alle rekeningen door je vingers laten gaan. Maar dat zet een bedrijf klem. Als je groeit heb je meer ademruimte, meer vrijheid om te investeren en wat nieuws te beginnen.'
KPN koos ervoor om zijn diensten en producten naar een hoger niveau te tillen. In de eerste plaats door op grote schaal glasvezel uit te rollen, om daarmee sneller vast internet aan te kunnen bieden. Maar ook door de mobiele diensten een facelift te geven. Zo bood KPN nog geen 'unlimited' abonnementen (onbeperkt mobiel internet) aan. Inmiddels wel. 'We zijn nu op gelijke voet met wat onze concurrenten aanbieden, maar kunnen ook diensten aanbieden die anderen niet hebben. Zoals brede digitale dienstverlening voor bedrijven.'
Omslag
De omslag is gemaakt. KPN heeft inmiddels vijf kwartalen met groei achter de rug. Zo'n 1 à 2% per kwartaal. Niet spectaculair, maar dat kan ook niet in een markt die als geheel nauwelijks groeit. De zakelijke markt, de mobiele markt, de verkoop van vaste lijnen aan de concurrenten (wholesale) dragen allemaal bij aan de groei. Maar dat geldt niet voor de verkoop van vast internet aan consumenten. Het aantal huishoudens met een vast internetabonnement krimpt nog steeds. Terwijl de hele glasvezelcampagne in de eerste plaats bedoeld is om ook in deze markt te groeien.
Gaat het wel goed met de glasvezeluitrol? 'Met glasvezel loopt het goed', zegt Figee. 'We winnen klanten op glas en zien ons marktaandeel stijgen. We hebben vooral last van weglopende klanten op ons kopernetwerk. Het zijn de klanten die alleen internet en tv bij ons hebben. Ze gaan meestal weg omdat een andere partij glasvezel aanlegt.' Volgens de cfo stunten concurrenten in die gebieden met de prijs. KPN is geen prijsvechter en moet het hebben van zijn merknaam en kwaliteit. 'Uiteindelijk winnen we deze klanten wel terug omdat we als KPN ook in die gebieden glasvezel aanleggen.'
Consolidatie
KPN is niet de enige partij die glasvezel aanlegt. Ook Delta Fiber en Open Dutch Fiber zijn hard bezig, terwijl VodafoneZiggo zijn kabel opvoert tot glasvezelsnelheden. Kan dat allemaal naast elkaar of zullen er partijen moeten samengaan? 'Het kan nog wel even doorgaan', zegt Figee. 'Maar op de wat langere termijn kan je consolidatie verwachten. Ik heb ook de indruk dat andere glaspartijen erop rekenen uiteindelijk verkocht te worden. Delta Fiber en Open Dutch Fiber zijn eigendom van private equity. Voor private equity is verkoop vaak een logische exit.'
Volgens Figee is KPN zeker geïnteresseerd als verkoop aan de orde is. Het bedrijf heeft als doel om in 2026 80% van de Nederlandse huishoudens op glasvezel aan te sluiten. Met een overname zou KPN dat doel sneller kunnen bereiken.
Vorig jaar deed de Zweedse investeerder EQT een mislukte poging om KPN over te nemen. EQT wilde dochter Delta Fiber bij KPN onderbrengen en extra geld ter beschikking stellen voor glasvezelaanleg. Was dat dan niet een mooie versnelling van de glasvezelstrategie geweest? Figee vindt van niet. Zoals het een private-equity-investeerder betaamt, wilde EQT de overname vooral met schuld financieren. 'Deels voor glasvezeluitrol, deels om de inbreng van eigen vermogen te reduceren. Is dat waardecreatie? Bijlenen kan ik zelf ook wel.'
Daar kwam nog bij dat de bouwcapaciteit om extra glasvezel aan te leggen er eigenlijk niet was, de samenvoeging met Delta complex was vanwege mededinging en de overname van KPN goedgekeurd moest worden door de overheid. 'Het is een zwaar traject om goedkeuring te krijgen. KPN is de nationale telecommaatschappij waar een heleboel overheidsdiensten afhankelijk van zijn. De politiek zou met argusogen hebben gekeken naar het volladen van KPN met schuld.'
Afspraak is afspraak
Figee heeft het afgelopen jaar het voortouw gehad in nog een ander delicaat dossier. Na klachten van concurrenten neigde de ACM ernaar zich weer intensief te gaan bemoeien met de toegangsvoorwaarden voor het vaste net van KPN. Een langdurige juridisch strijd dreigde. Maar KPN koos voor de vlucht naar voren met een aanbod om zelf de toelatingsvoorwaarden te verbeteren. De tarieven voor toegang tot het KPN-net gaan omlaag.
Volgens Figee duidt het aanbod op een nieuwe, meer pragmatische opstelling van KPN. Op grond van een eerdere rechterlijke uitspraak had het bedrijf het heel goed op een rechtszaak aan kunnen laten komen. 'We hadden kunnen zeggen: kom maar op. Er is een kleine kans dat de ACM bij de rechter zou winnen, maar een grote kans dat het weer tot veel gedoe zou leiden. Toen hebben we gezegd: laten we dat gedoe nou eens voorkomen en een toezegging doen.'
De ACM is inmiddels akkoord, maar de concurrenten, T-Mobile voorop, morren nog. Zij roepen de ACM op alsnog concessies af te dwingen. Figee: 'Ik ga niet op de stoel van de ACM zitten, maar ik neig naar afspraak is afspraak. De ACM heeft het ons niet makkelijk gemaakt. Maar tegelijk willen wij niet onredelijk zijn en hebben we geleerd dat je nooit nooit moet zeggen.'
Financiële degelijkheid
KPN heeft in vergelijking met zijn twee grote concurrenten VodafoneZiggo en T-Mobile een conservatieve balans. De verhouding tussen de winst voor aftrek van rente, belasting en afschrijvingen (ebitda) en de totale schuld ligt rond de 2,3. Bij VodafoneZiggo en T-Mobile ligt dat getal tussen de 5 en 6. 'Ik ben daar wel blij mee', zegt cfo Chris Figee. 'Je weet maar nooit wat je overkomt. We hebben een balans die weerbaar maakt en ruimte geeft wat te doen als zich een kans voordoet.' Het was een van de redenen dat het KPN-bestuur vorig jaar niet wilde ingaan op het overnamevoorstel van EQT. De schuld zou in dat geval fors omhoog zijn gegaan. Niet aantrekkelijk, vindt Figee, zeker nu de rente voor het eerst in vele jaren weer stijgt. 'Ik wil een degelijke en misschien ook wel saaie balans. Met de rol van KPN als cruciale dienstverlener voor de overheid kijk ik toch wat anders naar de balans.'