Het virus van avontuurlijk bankieren.
Rabobank kan de tik op de vingers van bijna 800 miljoen goed hebben. De boete hakt weliswaar in op winst over dit jaar, maar omdat de verkoop van vermogenstak Robeco een boekwinst van 1,5 miljard euro oplevert, valt dit allemaal goed te overzien.
Toch roept de blamage die Rabo treft, vragen op over waar het toch zo mis is gegaan bij Nederlandse grootbanken de afgelopen jaren. Want als je even terug kijkt is het rijtje missers toch ongekend.
Het symbool van Hollands Financiële Glorie, ABN Amro, werd in 2007 in stukken gehakt bij een vijandige overname. Fortis, als onderdeel van het jagende trio dat ABN opslokte, viel in 2008 bijna om en moest gered worden door de staat. ING kwam in datzelfde jaar in grote problemen met Amerikaanse rommelhypotheken en kreeg staatssteun ter waarde van 10 miljard euro. En SNS Reaal werd begin 2013 genationaliseerd, omdat een wurgende portefeuille met rotte vastgoedkredieten de bankverzekeraar na jaren te veel dreigde te worden.
Kortom: alle Nederlandse grootbanken zijn uiteindelijk zwaar beschadigd uit de financiële crisis van de afgelopen jaren tevoorschijn gekomen. De precieze oorzaken verschillen uiteraard per grootbank en de schade per bank verschilt fors. Maar toch is er wel een gemeenschappelijke noemer vast te stellen.
ABN Amro: fatale internationale expansie
ABN Amro bijvoorbeeld kocht vanaf het eind van de jaren negentig volop banken in de VS, Brazilië en uiteindelijk een Italiaanse loot. Op zich allemaal interessante bezittingen, maar zonder duidelijke samenhang. Dat was ook één van de hoofdredenen voor de kwetsbaarheid van ABN Amro.
Het management onder leiding van voormalige topman Rijkman Groenink committeerde zich sterk aan ‘de aandeelhouder’, maar had uiteindelijk geen goed verhaal over de meerwaarde van het internationale imperium. Dus konden korte-termijnspeculanten makkelijk redeneren: ophakken die boel, dat levert meer op.
Fortis: te gretige jager
Het Belgisch-Nederlandse Fortis pakte in 2007 de Nederlandse tak van ABN Amro en moest daarvoor diep in de buidel tasten.
Tegelijk had ook Fortis stevig belegd in gebundelde hypotheekpakketjes die kwetsbaar bleken, toen de kredietcrisis in 2008 ten volle uitbrak. Dat betekende uiteindelijk volledige nationalisatie en opdeling van het concern tussen respectievelijk Nederland en België
ING: giftige Amerikaanse hypotheekpakketjes
Ook bankverzekeraar ING ging in het eerste decennium van deze eeuw internationaal de boer op, onder meer met het digitale spaarconcept ING Direct. Dat was mede in de VS zeer succesvol. Zo succesvol dat ING eigenlijk te veel spaargeld had om weg te zetten in eigen hypotheken in de VS.
De bank zag zich gedwongen te beleggen in vermeend betrouwbare Amerikaanse hypotheekpakketjes. Zelfs de risico’s van net-niet-rotte Alt-A hypotheken zouden hanteerbaar zijn. Een keuze die in 2008 tot grote problemen leidde, toen dit type beleggingen in de financiële paniek van het moment melaats werd verklaard. Met hangende pootjes moest ING bij de staat aankloppen.
SNS Reaal: verslikt in commercieel vastgoed
De lijdensweg van SNS Reaal was vooral gekoppeld aan overname van delen van ABN Amro’s Bouwfonds in 2006. Toenmalig topman Sjoerd van Keulen zag wel wat in de wondere wereld van commercieel vastgoed en projectontwikkeling.
SNS koppelde zijn lot daarmee aan een Nederlandse vastgoedzeepbel, maar werd bijvoorbeeld ook kwetsbaar toen de Spaanse huizenmarkt instortte als gevolg van de kredietcrisis. Een jarenlange lijdensweg volgde, met uiteindelijk toch volledige nationalisatie begin dit jaar.