‘Het is een kolossale bel’, aldus Alan Brown, adviseur van de Britse vermogensbeheerder Schroders. ‘En op enig moment zal hij uit elkaar spatten.’ Boven een kop koffie in het Amsterdamse Conservatorium Hotel blijft Brown schijnbaar onbewogen bij zijn apocalyptische voorspelling.
Met een belegd vermogen van €260 mrd heeft Schroders de draai uit staatsleningen naar aandelen al deels gemaakt.
Dotcom-bubble
De zeepbel op de obligatiemarkten doet een beetje denken aan de internethype. Omdat overal ter wereld centrale banken zijn ingestapt en op grote schaal schuldpapier opkopen of er voor garant staan, is de waarde van de leningen de lucht in geschoten en zijn de rendementen gekelderd. Zo ook tijdens de zogeheten dotcom-bubble in 2000, toen er krankzinnige prijzen werden betaald voor aandelen van bedrijven die meer beloften dan winst maakten.
Ook nu weer kijkt iedereen lijdzaam toe hoe er wordt toegewerkt naar een crash. Alleen kan het deze keer net iets anders aflopen.
Internetzeepbel
De centrale banken van de VS, de eurozone, Zwitserland, Engeland, Japan en China hebben voor een geschatte $7000 mrd aan obligaties opgekocht in de afgelopen zeven jaar. Dat is 340 keer zoveel als wat er verloren ging toen de internetzeepbel spatte.
Bovendien zullen de slachtoffers niet beperkt blijven tot honderden beginnende internetbedrijfjes, waarvan niemand meer weet hoe ze heetten. Als de obligatiezeepbel spat wordt iedereen geraakt: van de kleine spaarder tot de mkb’er en de grootste belegger.
Kapseizen
Ironisch genoeg is de obligatiezeepbel een rechtstreeks gevolg van de vorige zeepbel die uit elkaar spatte. Toen de Amerikaanse hypothekenmarkt instortte, moesten overheden wereldwijd hun banken overeind houden. Dit om te voorkomen dat de gehele economie zou kapseizen.
Om dat te kunnen doen, moesten de overheden (nog meer) geld gaan lenen. En de centrale banken sprongen bij door enerzijds de rente te verlagen tot historisch lage niveaus en anderzijds de grootste opkoper te worden van die staatsobligaties. Iedere maand slaat de Amerikaanse Federal Reserve voor $ 85 mrd aan schuldpapier in.
Giftig mengsel
Dat moet veranderen, schreef Bair een jaar geleden al. Als een van de weinige beleidsmakers die al in een vroeg stadium de vorige zeepbel signaleerde, voorspelt ze dat ‘een giftig mengsel van volatiele rentes en oncontroleerbare inflatie onze toekomst kan kenmerken’.
Want dat is een van de grootste gevaren voor de obligatiemarkten, erkende ook vermogensbeheerder Bill Gross van Pimco, ’s werelds grootste belegger in obligaties. Omdat de Fed ‘constant hete lucht in die bubbel blaast’, zal dat leiden tot inflatiedruk. Momenteel leidt die inflatie er al toe dat beleggers op sommige Amerikaanse en Duitse leningen geld toeleggen, omdat de rente zo laag is. Maar wat als de inflatie ineens eens spurt neemt?
Verkoopgolf
Dan volgt de klap. Spaarders, die dan nog een rente krijgen die onder dat inflatieniveau ligt, zien hun vermogen in rook opgaan. Een verkoopgolf, die een onherroepelijk gevolg zal zijn, drijft de rentes op staatspapier op. Dat slaat een groot deel van de waarde van die leningen weg.
Dat heeft verstrekkende gevolgen. De balansen van de centrale banken krijgen een tik, maar ook de andere banken die het goedkope geld hebben geleend om hún balansen aan te sterken. Die draaien dan (weer!) de geldkraan dicht. En de hele economie komt tot stilstand.