Ondernemers in Turkije steeds verder in de knel
David de Jong 11:45
Ondernemers en investeerders in Turkije krijgen het steeds zwaarder door de almaar oplopende inflatie. Klanten blijven weg, winstmarges verdampen en (energie)kosten rijzen de pan uit. Door het conflict tussen Rusland en Oekraïne komt nog meer economisch onheil op het land af.
Mensen wachten op de bus op Tarlabasi Boulevard in de wijk Beyoglu, Istanbul. Het leven in Turkije wordt steeds duurder. Foto: Evan Pheiffer voor het FD
De promenade van Istanbuls gloednieuwe Galataport aan de Europese kant van de Bosporus ligt er verlaten bij op Valentijnsdag. Verliefde koppels, toeristen en cruiseschepen zijn niet te bekennen in en rond het $1,8 mrd kostende megaproject dat sinds eind oktober open is.
Op het verwarmde buitenterras van promenaderestaurant The Populist (motto: 'Serve the people') neemt Eren bedachtzaam slokjes van zijn glas gevuld met Duits bier. De 37-jarige projectontwikkelaar, die niet met achternaam genoemd wil worden, bouwt appartementen in Istanbuls buitenwijken voor buitenlandse investeerders die zogenoemde 'gouden visa' in Turkije willen bemachtigen. Als zij tenminste $250.000 in Turks vastgoed investeren, hebben ze binnen een half jaar een Turks paspoort.
Zijn klanten komen voornamelijk uit China, Iran en de Golfstaten. Maar sinds begin vorig jaar blijven ze weg. 'Het probleem zit hem in de onzekerheid in de prijsbepaling', zegt Eren. 'Je kunt niet tegen een potentiële koper zeggen ‘de woning is zo en zo duur’, terwijl dezelfde woning de volgende dag opeens dubbel zoveel kost. Mijn klanten zijn op zoek naar zekerheid. Zij zitten niet te wachten op deze volatiliteit.'
Ongebruikelijk economisch model
Turkije kampt met de zwaarste economische crisis in bijna twintig jaar en is een extreme uitschieter in een wereld die met stijgende inflatie te maken heeft. Het leven in het land van 82 miljoen inwoners was in januari bijna 50% duurder dan in dezelfde maand vorig jaar, berekende persbureau Bloomberg.
De inflatie in Turkije staat op het hoogste punt sinds president Recep Tayyip Erdogan in 2003 aan de macht kwam. Dit komt omdat de president sinds een paar jaar vasthoudt aan een hoogst ongebruikelijk economisch model.
Hij moedigt de Turkse centrale bank aan de rente te verlagen, terwijl de inflatie onverminderd stijgt. Afgelopen maart ontsloeg Erdogan voor de derde keer in twee jaar tijd een hoofd van de Turkse centrale bank, dagen nadat de beleidsmaker een renteverhoging had aangekondigd om inflatie tegen te gaan.
Monetair beleid
Erdogan moedigt de Turkse centrale bank aan de rente te verlagen, terwijl de inflatie onverminderd stijgt
Erdogan verving hem door een criticus van streng monetair beleid. Sindsdien zijn de consumentenprijzen in het land rap verder gestegen. Terwijl de Turkse lira vorig jaar 44% van zijn waarde verloor, verdubbelden de voedselprijzen in het land. In reactie daarop verlaagde de Turkse regering op 13 februari de btw op voedsel van 8% naar 1%. Het is de vraag of zulke maatregelen nog effect hebben.
Te afhankelijk
Alles 'wijst erop dat het beleid, gestimuleerd door een zwakke munt, meer gericht is op ondersteuning van de binnenlandse groei door lage leenkosten en door een hogere export, dan op bestrijding van de inflatiedruk,' stelt Semin Soher Power, hoofd inflatiehandel bij de Bank of Ireland in Dublin, in een email. 'Aangezien de Turkse depositorente diep negatief is en er grote onzekerheid heerst over de toekomstige inflatie, zal het heel moeilijk zijn om het prijszettingsgedrag op korte termijn te verankeren.'
Voor nu is er een pauze in de renteverlagingen. Afgelopen donderdag kondigde de Turkse centrale bank aan, voor de tweede maand op rij, de rente op 14% te houden. Met het oog op de verkiezingen van juni volgend jaar hoopt Erdogan de economische groei nog een extra zet geven door zijn contraire rentepolitiek aan te houden.
Zicht vanuit Dolapdere, een snel veranderende buurt ten noorden van het Taksimplein in Istanbul. Foto: Evan Pheiffer voor het FD
Sommige Turkse ondernemers blijven positief. Iklima Dogan verkocht in november 70% van haar bedrijf in yogakleding en -accessoires aan een Turkse investeringsmaatschappij. De onderneemster, die afstudeerde als maritiem ingenieur, merkt dat buitenlandse investeerders zich massaal hebben teruggetrokken uit het land, maar houdt vertrouwen. 'Het is allemaal onderdeel van een groter plan. Wij hebben een overlevingsinstinct dat ontwikkeld is door vele crisissen,' zegt de 33-jarige Dogan in een café vlakbij de chique Bagdat Avenue aan Istanbuls Aziatische kant. 'Turkije is veel te afhankelijk van andere landen. Wij moeten weer meer zelfvoorzienend worden.'
Grote onvrede
Maar hoe? Erdogans belangrijkste doel is het chronische tekort op de lopende rekening, vorig jaar bijna $15 mrd, te verkleinen, wat de reserves van het land zou aanvullen en de lira kan versterken. De 67-jarige president hoopt dat de toerismesector, die meer dan 10% van de economie voor zijn rekening neemt, in de lente en zomer weer tot het niveau aantrekt van voor de covidpandemie.