Alle partijen laten begroting verslechteren
4 min geleden Martin Visser
Alle politieke partijen maken de overheidsfinanciën minder vergrijzingsbestendig, zo waarschuwen economen. Dat leidt in de toekomst onvermijdelijk tot bezuinigingen.
„Ik vind het politiek bizar dat vrijwel alle partijen, inclusief de budgettaire haviken van VVD, CDA, D66, en PvdA de begroting laten verslechteren, ook op de lange termijn”, schrijft hoogleraar economie Bas Jacobs (Erasmus Universiteit) in zijn blog. „Sterker, het met zeer pijnlijke ingrepen opgebouwde houdbaarheidsoverschot in de overheidsfinanciën slaat weer om in een houdbaarheidstekort bij CDA, PvdA en SP!”
In de vorige week gepubliceerde doorrekening van de verkiezingsprogramma’s kijkt het Centraal Planbureau (CPB) niet alleen naar de effecten voor economie en overheidsfinanciën voor de korte termijn, maar het CPB berekent ook of de plannen houdbaar zijn voor de lange termijn. Vanwege de vergrijzing nemen de lasten van onder meer AOW en zorg toe en die lasten moeten door steeds minder werkenden worden gedragen.
Dit kabinet deed een houdbaarheidstekort omslaan in een overschot. Dat kwam door verhoging van de AOW-leeftijd, ingrepen in de hypotheekrenteaftrek en inperking van de zorgkosten.
Zorgelijk
Nu verslechtert het houdbaarheidssaldo bij alle verkiezingsprogramma’s die het CPB heeft doorgerekend. Economen hebben daar geen goed woord voor over. „Ik vind het zorgelijk dat dit bij sommige partijen doorslaat naar een negatief houdbaarheidssaldo, soms zelfs fors negatief”, zegt Kees Goudswaard, hoogleraar economie aan de Universiteit Leiden. „Dat betekent dat je een probleem doorschuift naar de toekomst, waarmee jongeren en volgende generaties worden opgezadeld. In het bijzonder het terugdraaien van de verhoging van de pensioenleeftijd heeft een sterk negatief effect in de toekomst en is naar mijn mening onverantwoord.”
Dat een volgend kabinet de teugels iets laat vieren, hoeft niet slecht te zijn, zegt Rabo-econoom Jesse Groenewegen: „Op de korte termijn is wat ruimer begroten niet per definitie slecht.” Maar de politiek zou wel de vergrijzingsbestendigheid voor de langere termijn voor ogen moeten houden. „Tegelijkertijd, bij een negatief houdbaarheidssaldo moeten toekomstige kabinetten weer gaan bezuinigen of de lasten verzwaren om de collectieve voorzieningen te behouden.”
Hoofdeconoom Marieke Blom van ING onderschrijft dat: „Hoe groter het tekort waarop een partij uitkomt, hoe groter de kans dat op enig moment de overheid de huidige ‘arrangementen’ niet kan nakomen zonder de overheidsschuld te laten oplopen. Om dat te compenseren moet dan in de toekomst de uitgaven omlaag of de belastingen omhoog.”
Houdbaarheid
Partijen scoren slecht op houdbaarheid voor de lange termijn, omdat ze het eigen risico in de zorg willen afschaffen (SP, PvdA), de AOW-leeftijd willen verlagen (SP), overheidsuitgaven structureel verhogen (CDA) of belastingen structureel verlagen (VVD). Maatregelen die positief uitwerken zijn de verdere versobering van de hypotheekrenteaftrek (D66) of bezuinigingen op sociale zekerheid (VVD).
Econoom Jacobs begrijpt er niets van: „Waar zijn al die die bezuinigingen en lastenverzwaringen van de afgelopen jaren voor nodig geweest? Om – nu we eindelijk weer de weg naar boven hebben gevonden – de boel weer terug te kunnen draaien?”
-------------