Mooi stuk uit FD, CEO hoeft geen Fransman te zijn :)
‘Wie denkt dat KLM alleen verder kan, leeft in een droom’
‘Het is een nieuw leven’, zegt Jean-Marc Janaillac als hij op een woensdagochtend binnenkomt voor zijn afscheidsinterview als ceo van Air France-KLM. Hij wijst op zijn boord zonder das.
De dag ervoor heeft Janaillac officieel afscheid genomen van de Frans-Nederlandse luchtvaartgroep. ‘Ik ben niet bitter’, zegt hij tijdens een gesprek met het FD in het kantoor van Air France bij de Dome des Invalides, in het centrum van Parijs. Het is dezelfde plek waar Janaillac op 4 mei geschokt zijn vertrek moest aankondigen, nadat 55% van het personeel van Air France dat stemde zich uitsprak tegen een loonbod dat hij had voorgelegd. Janaillac had van tevoren al aangekondigd dat hij zou opstappen als zijn bod geen steun kreeg.
Jean-Marc Janaillac: ‘Air France en KLM zijn te klein om zelfstandig te bestaan.’
Jean-Marc Janaillac: ‘Air France en KLM zijn te klein om zelfstandig te bestaan.’Foto: Philip Provily voor het FD
Door zijn plotselinge vertrek verkeert Air France-KLM, dat dit jaar in beurswaarde is gehalveerd, in crisis. Het bedrijf moet nu naarstig op zoek naar een opvolger. De tijd dringt. De Franse bonden hebben hun aangekondigde stakingen opgeschort, maar de vooruitzichten zijn niet goed. Stakingen hebben Air France dit jaar al €300 mln gekost en na enkele jaren van stormachtige groei wacht de luchtvaart een moeilijke periode door de stijging van de kerosineprijs.
De 65-jarige Fransman lijkt vrede te hebben met de situatie. In zijn beleving kon hij niet anders. ‘We hebben het er uren over gehad, maar we zagen geen andere manier om uit de impasse met de vakbonden te komen. Het is niet de uitkomst die ik had gewenst. Maar het geeft Air France misschien de schok die nodig is om te beseffen dat we zo niet door kunnen gaan.’
‘Werknemers van Air France weten dat de toegenomen concurrentie ons dwingt om te veranderen. Maar ze zijn ervan overtuigd dat eerst de Franse staat moet veranderen.’
Was de raadpleging een fout?
‘Uiteraard was het risicovol. Dat blijkt wel uit de uitkomst. Maar ik heb geen spijt. Ik heb de afgelopen week honderden e-mails gekregen van werknemers die me steunen. Heel weinig tegenstemmers hebben nee gestemd vanwege het loonbod. Ik denk dat hun verzet eerder voortkwam uit een soort gelatenheid. Werknemers hebben offers gemaakt, maar ze blijven het gevoel houden dat ze nooit zo winstgevend zullen zijn als andere Europese luchtvaartmaatschappijen door de hoge belastingen en sociale lasten die de Franse staat heft, die zwaarder zijn dan bijvoorbeeld in Nederland of Duitsland. Dat laatste is waar, maar dat betekent niet dat ze een salarisverhoging van 10% voor de piloten en 6% voor het overige personeel hoeven te vragen.’
Franse werknemers vertrouwen hun bazen gewoon niet.
‘Er heerst een groot wantrouwen jegens de elite, zowel in de politiek als in het bedrijfsleven. Een wantrouwen waar sommige bonden op inspeelden tijdens de raadpleging door bewust nepnieuws te verspreiden, door te zeggen dat het topmanagement in 2016 17% meer is gaan verdienen. Daar klopte niets van. De salarissom steeg dat jaar doordat er meer mensen in het management werkten en daalde vorig jaar weer met 13%. Die bonden logen en dat wisten ze.’
‘Sommige mensen bij KLM hebben de link met Air France nooit geaccepteerd. Ze leven nog steeds in een nostalgisch idee, waarin niet Air France maar Delta eigenaar is. Ze leven in een droom.’
Symboliseert Air France de stagnatie van Frankrijk als geheel?
‘In zekere zin. Fransen weten dat er iets moet veranderen, maar de verandering zelf is moeilijk. Werknemers van Air France weten dat de toegenomen concurrentie ons dwingt om te veranderen. Maar ze zijn ervan overtuigd dat eerst de Franse staat moet veranderen.’
Begrijpt u dat sommige KLM'ers verder willen zonder Air France?
‘Toen ik aantrad, proefde ik een sterke terughoudendheid bij KLM om meer macht af te staan aan de groep, vanwege eerdere ervaringen. Maar ik denk dat we met Pieter Elbers (ceo van KLM, red.) het vertrouwen weer hebben opgebouwd. Alle belangrijke beslissingen worden nu samen genomen door de ceo van de groep en de ceo's van Air France en KLM. Maar sommige mensen bij KLM hebben de link met Air France nooit geaccepteerd. Ze leven nog steeds in een nostalgisch idee, waarin niet Air France maar Delta eigenaar is. Ze leven in een droom. Delta zou nooit hebben gekozen voor alleen Air France of alleen KLM. En als Delta had moeten kiezen, dan was het voor het grootste bedrijf uit het grootste land geweest. Bovendien zal het opbreken van de groep enorm veel energie en geld kosten. En Air France en KLM zijn te klein om zelfstandig te bestaan. Ik denk dat we juist toekomst hebben als groep, maar dan moet Air France wel sterk zijn.’
Jean-Marc Janaillac: ‘Er heerst een groot wantrouwen tegenover de elite.’
Jean-Marc Janaillac: ‘Er heerst een groot wantrouwen tegenover de elite.’Foto: Philip Provily voor het FD
Janaillac zegt dat hij uitkijkt naar een rustiger bestaan, zonder ‘de nachten waarin je wakker wordt omdat je het juiste besluit moet nemen’. Er valt een last van hem af. ‘Tijdens de eerste aandeelhoudersvergadering in mei 2016 — ik was nog niet officieel in functie — had ik plotseling een fysieke gewaarwording, alsof er een last op mijn schouders werd gelegd. Hetzelfde gevoel als mijn trainer me 's ochtends vijftig kilo geeft om te pompen.’
Kan Pieter Elbers ceo van de hele groep worden?
‘Waarom niet? Het moet iemand zijn met een internationale oriëntatie en een strategische blik, iemand die mensen kan motiveren met een visie. En iemand die goed is in onderhandelen, niet alleen met de vakbonden maar ook met Air France en KLM. Een Nederlander is zeker mogelijk. Het hoeft absoluut niet een Fransman te zijn.’
Lees ook
Anne-Marie Couderc tijdelijke ceo Air France-KLM
Wat gaat u doen? Wordt u weer ceo? Gaat u rozen knippen?
‘Ik zou president-commissaris kunnen zijn, zonder de verantwoordelijkheden van een ceo. Omdat je betrokken bent, maar niet dagelijks. Die rozen zijn een eigen leven gaan leiden. Mijn vader was gek op rozen. We hebben 700 rozen in de tuin van mijn ouderlijk huis. Er is dus altijd werk aan de rozen te doen als ik mijn moeder bezoek. Maar meestal heb ik het daar te druk voor. Mijn moeder klaagt ook altijd dat ik te hard werk, dat ik alleen maar aan de telefoon ben, dat ik bleek zie en moet rusten. Ze wil altijd foie gras voor me maken. Dat kan nu.'