Ondanks het gekrakeel, coups en ontslagen generaals blijkt het Russische leger taaier dan gedacht
Derk Sauer, 21 juli 2023
‘Onze’ Oekraïense Julia en haar twee kinderen hadden hun man en vader al ruim anderhalf jaar niet gezien nadat ze naar Nederland waren gevlucht. Afgelopen week konden ze elkaar eindelijk weer in de armen sluiten: Alexei heeft tien dagen verlof van het Oekraïense leger en wist na een ingewikkelde tocht Zeeland te bereiken.
De oorlog was aan Alexei af te lezen, hoe blij hij ook was om hier te zijn. Mager, holle ogen, nerveus. Meteen viel op dat Alexei alleen nog Oekraïens sprak. Zijn vrouw moest zelfs voor hem vertalen. Voor de oorlog zou zoiets ondenkbaar zijn, toen werd er nog veel Russisch gesproken.
Alexei was moe, heel moe. En pessimistisch. “Ik ben bang dat mijn kinderen opgroeien met oorlog. Dit gaat nog heel lang duren.”
Aan de andere kant van het front, in Moskou, hoorde ik bij onze vriendin Lena dezelfde geluiden. “Wij worden godzijdank niet gebombardeerd, maar iedereen om mij heen is overspannen, ziek of depressief. Zo veel mensen zijn aan de pillen en tranquillizers. Er is geen enkel uitzicht op een oplossing.”
We zijn nu zo’n zes weken in het Oekraïense tegenoffensief en de bittere conclusie moet zijn dat de oorlog muurvast zit. Oekraïne is erin geslaagd diep in Rusland militaire aanvoerlijnen te vernietigen en de Krimbrug – het paradepaardje van Poetin – voor de tweede keer te treffen. Rusland blijft burgerdoelen bombarderen en stuurt als wraak raketten af op de haven van Odesa.
Het idee sinds de start van de oorlog is dat het moreel onder de bevolking en de troepen het verschil zou maken. Aan Oekraïense kant hoog, aan Russische kant laag. Kijk alleen maar naar de vele video’s die op internet circuleren van wanhopige Russische militairen die als kanonnenvlees naar het front worden gestuurd.
Zo simpel ligt het helaas niet. Na anderhalf jaar verschrikkelijke oorlog – waarin elke Oekraïner wel een geliefde heeft verloren – vechten de Oekraïners meer met wanhoop dan met moreel. De consequentie van overgave zou nog veel erger zijn.
Het Russische leger blijkt ondanks het onderlinge gekrakeel, coups en ontslagen generaals taaier te zijn dan gedacht. “Het moreel onder Russische soldaten is altijd laag, dat is bij geen enkele oorlog anders geweest,” zegt de bekende analist Andrej Soldatov. “Wat een ander leger de nek zou kosten, geldt niet voor het Russische leger. Een hoog aantal doden hoort er gewoon bij. Ja, er wordt gescholden op generaals en over corruptie. Maar dan nemen ze nog een extra wodka en voeren ze alsnog de orders uit.”
Zoals ik eerder al schreef, is Poetin nog lang niet weg en snapt hij de dynamiek van de Russen als geen ander.
Het is allemaal slecht nieuws voor Alexei, die nu even geniet van de Zeeuwse rust. “Ik zou graag blijven,” zegt hij met een zucht. “Maar dat kan ik mijn kameraden niet aandoen.”
Derk Sauer is uitgever van The Moscow Times en columnist bij Het Parool. Hij is ook oprichter van de Russische krant Vedomosti en oud-uitgever van RBK Gazeta.