Nederland zet zich klem met strikte stikstofberekeningen
De crisis rond stikstof komt vooral door de hantering van een te rechtlijnig rekenmodel, stelt jurist Luuk Boerema.
Willem Schoonen13 september 2019, 1:00
Het stikstofprobleem zou een stuk minder groot zijn, als Nederland met een realistischer oog naar die vervuiling zou kijken, zoals Duitsland doet. Dat zegt Luuk Boerema, zelfstandig jurist gespecialiseerd in natuurbeschermingsrecht. Hij voorspelde vijf jaar geleden al dat het Nederlandse stikstofbeleid in schoonheid zou sterven.
Boerema doelt op het Nederlandse systeem om te toetsen of een voorgenomen project, de aanleg van een weg of de bouw van een woonwijk, de omringende natuur belast. Stikstofverbindingen, zoals ammoniak en stikstofoxiden, kunnen een natuurgebied verstoren, onder andere door verzuring. Er zijn Europese normen om dat te voorkomen.
“De Europese wetgeving verplicht lidstaten om dat vooraf te toetsen, maar hóe je dat doet, moet je zelf weten”, zegt Boerema. Nederland koos voor een model dat berekent hoeveel stikstof een project in de omringende natuur zal brengen. De uitkomsten van die berekeningen worden vervolgens tot ver achter de komma voor waar aangenomen. Terwijl er in die berekeningen altijd onzekerheid zit. Andere landen, zoals Duitsland, houden daar rekening mee; daar geldt een ondergrens voor de stikstofbelasting. Als je met een project daarboven komt, moet je maatregelen nemen.
Significant is een rekbaar begrip
Zo’n marge vanwege de onnauwkeurigheid die modelberekeningen eigen is, dat mag van Europa, zegt Boerema. “De Europese wetgeving zegt dat er geen significant effect mag zijn op de natuur. Maar wat is significant? Dat is een rekbaar begrip.” In Nederland is dat begrip ingevuld met een nul: iedere gram stikstof wordt beschouwd als belasting van de natuur. Dat heeft Europa niet voorgeschreven, het is het gevolg van eigen Nederlandse rechtspraak en beleid, zegt Boerema.
Zou je hier soepeler mee omgaan, dan zijn niet alle problemen Nederland uit. Ze zijn minder groot, zegt Boerema, maar Nederland zou nog steeds op grenzen stuiten. Want Nederland zit niet alleen in de problemen door zijn rechtlijnig rekenen, maar ook doordat het veel kleine snippers natuur heeft die een Europese status hebben en beschermd moeten worden.
Boerema: “Duitsland rekent niet alleen verstandiger, maar maakt ook duidelijke keuzes. Keuzes voor grotere natuurgebieden, waar zelfs geen windmolen in de buurt mag staan, maar ook keuzes die economisch pijn doen. Dat lukt Nederland maar niet. Hier wordt altijd gedacht dat het met wat aanpassingen wel los zal lopen. Duidelijke keuzes worden niet gemaakt. De gevolgen zijn pijnlijk. We leven met dit stikstofprobleem in een juridische werkelijkheid die met natuurbescherming niets meer te maken heeft.”