Europa Hou grote mond maar dicht
Europa is rijp voor therapie
Door: Eva Ludemann | Jan-Hein Strop
Gepubliceerd: gisteren 23:47
Update: vandaag 11:30
Twee eurolanden zijn al failliet, waarvan er één nog corrupter is dan rovershol Bulgarije. EU-voorzitter Hongarije muilkorft de pers, net als Frankrijk en Italië. En België is geen land meer, maar een onbestuurbare wanorde. Welkom in Gekkenhuis Europa.
Europa was een voorbeeld voor de wereld. Op hoge toon wees het landen als Turkije op transparantie, persvrijheid en andere democratische beginselen. Bovendien was de Europese Unie een baken van economische stabiliteit en voorspoed, in de eurolanden bekrachtigd door een gemeenschappelijke munt. Een nieuwe wereldmacht leek geboren.
Infographic Els Engel | Klik op de afbeelding voor de vergroting.
Nu, januari 2011, is het Europese landschap drastisch veranderd. De wankele euro is een bedreiging voor de wereldeconomie en bron van euroscepsis, van Griekenland tot in Den Haag. Nu ook Europese waarden als persvrijheid met voeten worden getreden, en lang niet alleen in Hongarije, staat de geloofwaardigheid van de Unie op het spel. Wie in dit gekkenhuis hebben het hardst een psychiater nodig?
Hongarije
Het eerste slachtoffer was maandag Ice-T. Zijn nummer It’s on is ‘verderfelijk voor de jeugd’, stelde de nieuwe media-autoriteit NMHH, toen radiozender Tilos uit Boedapest de muziek de ether instuurde. Tilos kan een vette boete op zijn mat verwachten.
De door de regering benoemde NMHH beoordeelt sinds 1 januari of de berichtgeving van de media ‘moreel’ en ‘objectief’ is. Journalisten die de zeer ruim te interpreteren regels overtreden, riskeren een boete tot ruim 700.000 euro. De nieuwe maatregel geldt ook voor buitenlandse media in Hongarije.
In Europa is een storm van kritiek ontstaan over de mediawet van Hongarije, sinds zaterdag de nieuwe voorzitter van de EU. Want de regel schendt de persvrijheid en dwingt journalisten tot zelfcensuur. Eurocommissaris voor de media Neelie Kroes eiste maandag opheldering van Boedapest over de nieuwe wet.
Hongaarse journalisten hebben hun hoop op de EU gevestigd, hun verzet tegen de wet heeft niets opgeleverd. Nóg voor die afgelopen zaterdag van kracht ging, waren er al slachtoffers: de Hongaarse staatsomroep stelde op 30 december drie medewerkers op non-actief vanwege kritiek op de nieuwe regel.
Hongarije heeft lak aan Europese afspraken’, klinkt het overal in Europa. Maar de mediawet is niet het enige waarover Hongarije en de rest van de EU morgen bakkeleien op hun topontmoeting in Boedapest. Ook een nieuwe belastingwet heeft tot woede geleid. Topbestuurders van een dozijn internationale bedrijven, waaronder ING, Aegon en het Duitse RWE, hebben een brandbrief gestuurd aan Manuel Barosso, voorzitter van de Europese Commissie. Boedapest wil met terugwerkende kracht vanaf 1 januari belasting heffen op hun dochterondernemingen. Volgens de topbestuurders is dit in strijd met de Europese concurrentieregels, ze eisen sancties van de EU tegen het land als dat zijn beleid niet wijzigt.
Griekenland
Voor het verkrijgen van zoiets als een vergunning om een bedrijf te beginnen, is het inmiddels doodnormaal om een ‘envelopje’ smeergeld – fakelaki in het Grieks’ – te betalen. Ook in ziekenhuizen is fakelaki aan de orde van de dag. In een reportage van Panorama van de Belgische zender Canvas vertelden geïnterviewden deze week dat éénderde van de artsen een extra betaling eist voor een ingreep, die kan oplopen tot 20.000 euro voor bijvoorbeeld een hersenoperatie.
Dat corruptie een noodzakelijk kwaad is, is mede veroorzaakt door een volstrekt uit de hand gelopen bureaucratie, die mede heeft geleid tot het faillissement van het land. Nog altijd weet niemand precies hoeveel ambtenaren er zijn en wat ze doen. Politici blijken als gunst aan de kiezer overal mensen aan banen te helpen, ook zonder bestaande vacature. Het resultaat is een bijzonder log ambtenarenapparaat, waar je je alleen met smeergeld nog doorheen worstelt, terwijl die ambtenaren ook nog eens hele hoge salarissen krijgen – normaal gesproken een waarborg tegen corruptie. Jonge mensen willen geen ondernemer worden, blijkt uit enquêtes, maar ambiëren een veilige, goedbetaalde baan bij de overheid – funest voor een economie.
Wil Griekenland uit de ziekenboeg komen, dan zal het iets moeten doen aan de gierende corruptie. Op dit punt scoort het land het slechtst van Europa, zelfs nog slechter dan het notoir corrupte Bulgarije. In het lijstje dat het gezaghebbende Transparancy International oktober vorig jaar publiceerde, noteert Griekenland wereldwijd een 78e plek, net onder Columbia, China en El Salvador.
Stijgen op de lijst gaat nog lastig worden, want als er één land is dat al decennia werkelijk alle regels aan zijn laars lapt, dan is het Griekenland – natie van wanbetalers. Het manipuleerde zijn begrotingscijfers, zodat het explosief stijgende tekort onopgemerkt bleef en ambtenaren op hun 53e met pensioen konden gaan. De regering belooft beterschap met een draconisch saneringsprogramma, maar of het helpt is de vraag.
Nu de regering de ergste uitwassen lijkt aan te pakken, komt half Griekenland in opstand. Een grote meerderheid wil geen afstand doen van verworven rechten, zelfs nu zonneklaar is dat dat nodig is om als land weer competitief te worden.
Niemand vertrouwt Griekenland nog, de financiële markten voorop. Dat komt het beste tot uitdrukking in de rente die de Griekse overheid moet betalen om geld te kunnen lenen: ruim 12 procent voor tienjarige staatsobligaties (Nederland: rond 3,5 procent) Conclusie is dat Griekenland nog lang slaafs aan de leiband van het IMF en het Europese noodfonds moet lopen, want zelf lenen zit er niet in.
(...zie vervolg)