'Ook mannen in pak komen nu naar de voedselbanken'
29/12/12, 17:00
Lange tijd bekommerden de Spanjaarden zich niet om de crisis. Nu gaan ze bijna dagelijks de straat op. Sociale uitsluiting ligt op de loer. .
Binnen families zie je ruzies ontstaan als gevolg van de crisis. Ik maak mij zorgen.
Het gezondheidscentrum in een gegoede wijk in Madrid ziet eruit als een kraakpand. Aan de muren prijken spandoeken. Daarop staan leuzen tegen de privatiseringsplannen van de publieke gezondheidszorg. Binnen zit de wachtkamer vol. Alleen urgente gevallen worden hier geholpen.
Twee straten verderop gaat het personeel van het universitaire kinderziekenhuis dagelijks een paar keer de straat op. De demonstranten blazen hard op fluitjes en dwingen het verkeer te stoppen. In het noorden van de stad wordt elke week gedemonstreerd bij het hoofdkantoor van Bankia, de bank die dankzij Europees geld nog overeind staat. Op sociale media circuleert een foto van een filiaal van de bank La Caixa in Valencia, beklad met rode verf. Er ligt een 'dode' pop voor de deur. Het is een verwijzing naar de zelfmoorden van mensen die op het punt stonden hun huis uitgezet te worden door bankschulden.
Bonussen
De bezuinigingen in het onderwijs en de gezondheidszorg leiden tot woede onder de Spanjaarden. Ze maken zich ook boos over bankdirecteuren die er met hoge bonussen vandoor gaan, terwijl klanten hun aandelen zien verdampen. Dag spaargeld, dag pensioen.
Vier jaar geleden, toen de crisis om zich heen begon te grijpen, hielden mensen zich nog rustig. "De familie gold als spaarpot. Maar die spaarpot is nu leeg", vertelt Kiko Lorenzo van de hulporganisatie Caritas Spanje. "Binnen families zie je ruzies ontstaan als gevolg van de crisis. Ik maak mij zorgen."
De sociale onrust neemt zichtbaar toe. Spanjaarden zijn het zat. De crisis grijpt om zich heen. In de buitenwijken van steden wonen steeds meer families op straat, er staan lange rijen voor de centra voor werkgelegenheid en nog langere rijen voor de voedselbanken.
Nieuwe armoede
Lorenzo van Caritas vertelt dat er dagelijks 1,5 miljoen mensen een beroep doen op de voedselvoorziening. "Ook mannen in pak komen nu naar de sociale eetplaatsen." Nieuwe armoede, noemt hij dat. Volgens cijfers van Eurostat worden 12,4 miljoen Spanjaarden, 27 procent, bedreigd door armoede en sociale uitsluiting. Voor Nederland ligt dat percentage op 15,7.
Zelfs in de betere wijken sluiten winkels voorgoed. Om de vier panden staat een bord 'te huur'. Het is er permanent uitverkoop.
David Cruz (30) neemt bijna dagelijks deel aan een demonstratie in Madrid. "Behalve die van de vakbonden, want die willen vasthouden aan de rechten van werknemers met vaste contracten. Ze doen niets aan de jeugdwerkloosheid." Hij is een van de vele jongeren in Spanje die nog bij zijn ouders wonen en geen toegang hebben tot de arbeidsmarkt. "Meer dan mijn ongenoegen uiten kan ik niet doen. Frustrerend."
Naast de hoge werkloosheid, 25 procent, noemt Caritas sociale uitsluiting het grootste gevaar. "Wie jaar in, jaar uit, werk zoekt heeft op een dag de kracht niet meer verder te zoeken. Wie te lang uit het systeem is, krijgt een kennisachterstand. De welvaartstaat zou mensen moeten beschermen, maar het geld is op. Onze jongeren zijn een verloren generatie."
Kloof
"De crisis is veranderd van iets conjunctureels in iets structureels", vindt Víctor Renes van EAPN, het Spaanse netwerk voor de strijd tegen armoede. Dat is verontrustend voert hij aan tijdens de presentatie van een rapport over sociale uitsluiting in Spanje: "De armoede verspreidt zich, wordt intenser, is chronisch en de kloof tussen arm en rijk neemt toe."
Een linkse Spaanse socioloog waarschuwde onlangs voor een nieuwe burgeroorlog vanwege de crisis. Weinig Spanjaarden geloven dat het zover zal komen. Activiste Ana Iglesias, die strijdt tegen gedwongen huisuitzettingen: "Agressie en geweld zitten niet in onze aard, al raken mensen gefrustreerd. Of de sociale bom ontploft, hangt af van hoe lang de crisis nog duurt." .
De prijs van de crisis
Toenemende sociale onrust treft ook andere 'crisislanden', met name Griekenland en Portugal. De Portugese hoogleraar sociale economie Artur Baptista da Silva waarschuwde deze maand voor spanningen in Portugal als gevolg van bezuinigingen. In weekblad Expresso zei hij binnen nu en een half jaar 'serieuze problemen' te verwachten. Twee miljoen van de 10,7 miljoen Portugezen leven onder de armoedegrens
trouw.nl