Ik ben heel blij dat er hier mensen zijn die de betrekkelijkheid van cijfers en modellen kunnen inzien en zelfs verklaren. Echter dat geldt niet voor het overgrote deel van de bevolking. Wij allen zijn opgevoed met het feit dat 1+1 =2, waaruit, mede dankzij de successen van de exacte wetenschappen, het beeld is blijven hangen dat zodra je er een cijfer bij haalt, je de exactheid er gratis bijkrijgt. En dat is dan ook de voornaamste reden voor de populariteit van het gecijfer op plekken en vakgebieden waar dat eigenlijk helemaal niet zo logisch is.
Ik heb zelf een tijd archeologie gestudeerd, en ook daar zie je vanaf de jaren zestig de opkomst van wat toen de "new archeology" heette, en wat vooral heel veel statistiek en data-analyse inhield. En ook daar zijn allerlei zaken tot kwantificeerbare data gemaakt, om toch in Godsnaam maar uitspraken met cijfertjes te kunnen doen.
Het doel van de cijferrevolutie in de "zachte" wetenschappen was en is een exactheid nastreven, die er simpelweg lang niet altijd is, of het vergelijkbaar maken van dingen die eigenlijk niet vergelijkbaar zijn.
Je kunt geen appels met peren vergelijken is een oude volkswijsheid, maar met hulp van wat cijfertjes kan dat plotseling wel. En dan heb je dus een vrij fundamenteel probleem, want door een vertaalslag (want dat is het uitdrukken in cijfers) worden onvergelijkbare eenheden vergelijkbaar. Dan heb je ofwel een wereldwonder te pakken, of je lult uit je nek, maar weet dat goed te verpakken.
Ik veroordeel niet het maken van modellen en ook niet het gebruik van databases en analyses. Wat ik wel veroordeel is de waarde die er aan gehecht wordt, en het vrijwel ontbreken van enige relativering t.a.v. al die cijfers. Politieke standpunten worden pas serieus genomen als het CBS en de rekenkamer de plannen heeft doorgerekend en goedgekeurd. Dat is de verkeerde volgorde! Want als ieder standpunt pas serieus genomen wordt na goedkeuring door de statistici, dan leven we effectief aan de leiband van de cijferaars, waarvan er sommigen ook nog wel de betrekkelijkheid van de eigen productie zien, maar de afnemers (de politici en beleidsmakers) en het overgrote deel van de bevolking niet.
Dit leidt (heeft geleid) tot een dictatuur van het getal, waarbij dus ook alles wat echt niet in getallen is te vatten volstrekt weer-en waardeloos is. Zie hiervoor de krampachtige pogingen van economen om bijv. natuur in cijfers te gieten, om zodoende tot een effectieve bescherming daarvan te kunnen komen. M.a.w. voordat de natuur een cijfermatige waarde had, was ze letterlijk waardeloos, en kon dus zonder probleem vernietigd, vervuild geexploiteerd etc. worden. Er waren wel protesten, maar die waren kwalitatief van aard, en dat telde niet, want kon niet hard gemaakt worden (ook in die uitdrukking "hard maken" zit de cijferdwang, bedoelt wordt namelijk altijd onderbouwen met cijfers).
Modellen en cijfers hebben een veel grotere invloed op ons dagelijks leven dan we beseffen, en waar het over sociaal-economische vraagstukken gaat, is dat in mijn ogen vaak een negatieve invloed. Ik verwijs hiervoor nogmaals naar de ellende in de zorg en het onderwijs, waar cijfergeile politici, beleidsmakers en bestuurders een monstrum hebben geschapen, waarbij menig docent/zorgverlener zich soms afvraagt of hij in een slechte aflevering van Big Brother terecht is gekomen, en waarbij de effectieve zorg is verschraald, en de leerlingen per jaar achteruit gaan in hun algemene kennis, taal en rekenvaardigheid enz, maar waar wel iedere scheet is gekwantificeerd en vastgelegd.
Fred